مجموعه فرهنگی ، تاریخی “شیخ شهاب الدین اهری ” گنجینه ای از آثار ناب تاریخی ارسباران می باشد که به طور قطع بازدید و تماشای آن برای گردشگران خالی از لطف نیست.شیخ شهاب الدین محمود اهری فرزند احمد اهری عارف و شاعر قرن هفتم هجری قمری بودهاست که در نیمه شعبان 580 هجری قمری در شهر اهر چشم به جهان گشود و در زادگاه خود رشته های صرف ، نحو ، فقه و اصول را در محضر ملاحسن اهری فرا گرفت
وی در سن 25 سالگی برای تکمیل مراحل علمی و عرفانی خود راهی بغداد شد و در محضر شیخ رکن الدین سجاسی به کسب فیض و کمالات معنوی پرداخت.اثر مکتوبی نیز از این عارف اندیشمند به نام عشقنامه به جای مانده که متضمن عقاید و آرای عرفانی اوست.
این عارف بزرگ در سال 665 قمری چشم از جهان فروبست و در صحن خانقاه خود به خاک سپرده شد.
ساختمان بنای شیخ شهاب الدین اهری شامل خانقاه ، مسجد، ایوان بلند،مناره ها و غرفه های متعدد است .
تاریخ احداث بنا، بدرستی معلوم نیست و برخی از کارشناسان این بنا را به زمان شاه عباس صفوی نسبت می دهند، ولی قدمت بعضی از قسمتها از جمله حصار سنگی مقبره و درب شرقی آن به قبل از صفویه مربوط می شود.
ویژگیهای معماری دوره ایلخانی شامل ، بلندسازی ارتفاع بنا، تبدیل مقطع چهار ضلعی به هشت ضلعی بوسیله فیل گوشها در نقطه شروع گنبد و گنبد دو پوش در این بنا دیده می شود.
خانقاه این بنا دارای فضای بزرگی است که زیر گنبد دو پوش قرار گرفته و مقطعی مربعی شکل دارد و هر ضلع آن 20/11 متر ،ارتفاع آن 18 متر و ضخامت دیوارهایش 30/1 متر می باشد که در اصطلاح محلی به "قوشخانه " معروف است .
در طرفین خانقاه اتاقهایی به ابعاد 30/6 در 60/9 متر و قرینه هم ساخته شده است که به چینی خانه (محل نگهداری ظروف چینی ) معروف است .
قسمت "مسجد" این بنای قدیمی در شرق بقعه به ابعاد 90/60 در 30/9 متر واقع شده و با گچ بریها و نقاشی هایی تزئین یافته است .
دور تا دور دیوارهایش حاوی دستخطهایی است که از میان آنها دستخطهای "شیخ بهائی " ، "شاه عباس سوم " و "ابوالقاسم نباتی " شناخته شده است .
حصار سنگی مقبره بصورت مستطیلی شکل به طول 15/15 متر و به عرض 75/7 متر در دور صحن کشیده شده و با نقوش اسلیمی و هندسی بصورت مشبک حجاری شده ، از شاهکارهای حجاری اسلامی است .
در قسمت ورودی و در سمت راست ، کتیبه ای با خط کوفی و با عنوان الله ، محمد و علی بصورت حجاری دیده می شود.
روایت میکنند زمانی که تیمور لنگ، با لشکر خود و جمعی از اسرای چینی ، از شهر اهر عبور میکرده ، به دیدار شیخ شهاب الدین میآید . امیر تیمور در این ملاقات از شیخ می خواهد که به او غذایی بدهد که تا حال در عمرش نخورده باشد . شیخ دو انگشت خود را جلو چشمهای امیر تیمور گرفته و میگوید :« از بین دو انگشتم نگاه کن و ببین چه می بینی؟» امیر تیمور نگاه کرده و می بیند که صحن و حیاط خانقاه شیخ ، به چمنزاری با صفا تبدیل شده و آهو های زیادی در آنجا هستند. شیخ میگوید :« از شیر آن آهوان به تو شیر برنجی خواهم پخت که در عمرت شیر آهو نخورده ای!» امیر تیمور بعد از این جریان ، از شیخ می خواهد که در قبال این احسان ، از او چیزی درخواست کند. شیخ میگوید :« من از تو فقط این در خواست را دارم که به تعداد افرادی که در این اتاق جا میگیرند ، از اسرا آزاد کنی!» امیر تیمور نگاهی به اتاق کوچک شیخ کرده و میگوید: خواسته٢ کوچکی است. با اینحال قبول دارم. اسرا را وارد اتاق میکنند و اتاق پر نمیشود تا سرانجام همه 2000 اسیر آزاد میشوند
سلسله مراد و مریدی شیخ شهابالدین به نقل از ویکی پدیا بدین شکل است:
شیخ رکنالدین سجاسی
|
شیخ شهابالدین اهری
|
|------------------------|-----------------------|
باله حسن بنیسی شیخ جمالالدین تبریزی بایافرج وایقانی
|
شیخ زاهد گیلانی
|
شیخ صفیالدین اردبیلی
حکیم سید ابولقاسم نباتی عارف و شاعر پرآوازه ارسباران (قراداغ) در مورد شیخ شهاب الدین چنین می سراید:
ای خوشاخاک قرا داغ که خلد آیین است
بوسه گاه ملک ومهبط حورالعین است
عرش باآن عظمت بوسه زندبرخاکش
زانکه آرامگه شیخ شهاب الدین است
|