ايران/ به راستي نيز چنين است. هر چند زمين لرزه عصر روز 21 مرداد، خسارات بسياري را به اين خطه از ميهن اسلامي وارد كرد اما در سايه همت و همبستگي مردم نوع دوست ايران و آذربايجان و به دنبال جديت و پيگيري‌هاي دولت، كار ساخت مسكن براي زلزله زدگان آذربايجان، از سرعتي بي‌نظير برخوردار است.
هر چند كه نبايد از نظر نهان داشت كه به دليل حجم بالاي خسارت‌ها و دور افتاده بودن برخي روستاها و خانه‌هاي روستايي، مي‌توان نمونه‌هايي را يافت كه سرعت بازسازي در آنها، با وعده‌هاي برخي مسئولان و انتظارات و توقعات مردم تطابق ندارد. در اين ميان نيز، برخي شيطنت‌ها و سياه‌نمايي‌ها، سبب شده تا خستگي بر تن بسياري از خدمتگزاران صديق مردم بماند!
اما وقتي منصفانه به بزرگي حادثه و وسعت خسارات وارده نگاه مي‌شود مي‌توان واقعيت‌هاي عيني را از بطن حادثه دريافت.
بر اساس آمارهاي ارائه شده، از بين 304 روستاي اين منطقه كه در اين حادثه خسارت ديده‌اند، تقريباً 60 روستا به‌طور كامل تخريب شده، در نتيجه ترميم و بازسازي و مقاوم‌سازي در آنها مفهومي ندارد. به عبارت ديگر بايد در همه اين روستاها، كار احداث مسكن براي روستائيان از «صفر» شروع شود. در مجموع نيز 30 تا 100 درصد روستاهاي منطقه تخريب شده‌اند و اندك واحدهاي مسكوني باقي مانده نيز، براي ايمني و احتياط بيشتر، بايد تخريب شده و از نو بازسازي و مقاوم‌سازي شوند. به گفته استاندار آذربايجان شرقي به عنوان عالي‌ترين نماينده دولت در مناطق زلزله زده آخرين برآوردها از وارد شدن 9 هزار ميليارد ريال خسارت به اماكن شهري و روستايي ارسباران حكايت دارد. رقم بزرگي كه با توجه به فعال بودن بسياري از پروژه‌هاي عمراني سال آخر دولت دهم و پايداري اعتبارات آنها، بودجه‌ريزي‌هاي دولتي را مي‌تواند دچار انحراف كند.
اما در حادثه زلزله ارسباران موضوع به همين جا ختم نشد. در حالي كه برنامه‌ريزي‌هاي مسئولان براي اسكان سه مرحله‌اي زلزله زدگان شامل: اضطراري (چادر)، موقت (كانكس) و دائمي (مسكن) استوار شده بود و پيش‌بيني مي‌شد ظرف دو ماه، مسكن قيد شده در مرحله سوم (دائمي) تأمين شود اما برودت زود هنگام و كاهش غيرمنتظره دماي هوا در اين منطقه كار را هم بر مسئولان و هم بر زلزله زدگان دشوار كرد. كار اسكان موقت بيش از 102 هزار حادثه ديده در همان ساعت‌ها و روزهاي اوليه به همت هلال احمر، نيروهاي نظامي، نيروهاي خودجوش مردمي به خوبي صورت گرفت. همه تلاش‌ها و برنامه‌ريزي‌ها براي اجراي فاز دوم اسكان (موقت) متمركز شده بود كه هواي سرد منطقه ساز ناهمنوازي كوك كرد! همين امر با ديگر دست اندركاران امر و آسيب ديدگان را با چالش‌هاي بزرگي مواجه كرد. اما اراده مسئولان و صبر و بردباري در كنار قدرشناسي زلزله زدگان به خوبي نشان داد كه هم مردم آسيب ديده و هم متوليان اسكان، مردان روزهاي سخت هستند. تأمين مسكن دائمي براي قريب به 120 هزار آواره زلزله زده در قالب 10 هزار خانوار، آن هم به فاصله يك تا دو ماه كار سخت و دشواري است كه نه تنها در ايران كه در كمتر جايي از اين كره خاكي مي‌توان وعده تحقق آن را داد. با اين حال، در راستاي خدمت خالصانه به مردم و بازگرداندن روحيه شاد روستايي به آنان و مرهم نهادن به آلام بي‌پايان آنها، دولتمردان، با جان و دل وارد كارزار جهاد خانه‌سازي شده و نور اميد را در دل روستائيان زنده نگه داشتند.
بعد از پشت سرگذاشتن 48 ساعت اوليه فاجعه كه به كار امدادرساني، كفن و دفن جان باختگان و اسكان موقت زلزله زدگان اختصاص داشت مرحله آواربرداري با جديت و پشتكار همه نهادها و ارگان‌هاي دولتي و انقلابي شروع شد. اكنون و به تأييد بسياري از همان منتقدان، بيش از 80 درصد كار آواربرداري و انتقال نخاله‌ها و آوارها انجام شده و بستر لازم براي ساخت مسكن‌هاي مقاوم روستايي فراهم شده است. در بسياري از اين مناطق نيز، كار آواربرداري و ساخت بناهاي جديد، به‌طور همزمان و در كنار هم صورت مي‌گيرد و همين امر سبب سرعت عمل و پيشرفت چشمگير خدمت‌رساني و جلب رضايت آسيب ديدگان نيز شده است، چرا كه آنها خود به عينه شاهد تلاش بي‌وقفه دولت براي تأمين سر پناه آوارگان هستند.
به پشتوانه همين اقدامات شبانه روزي است كه به رغم حملات و انتقادات گاه غير منصفانه برخي از نشريات، محافل خبري و سياسي، اكنون شاهد تحقق يكي از وعده‌هاي دولت به آسيب ديدگان هستيم. خبري كه به نقل از استاندار آذربايجان شرقي ابراز شده و از خدمات صادقانه و عمل دولت در رابطه با زلزله زدگان حكايت دارد.
آغاز تحويل منازل مسكوني احداث شده!
خبري اميدبخشي كه سبب شد تا از يك سو نوراميد و روح پايداري در بين زلزله زدگان تابيده شود و از سوي ديگر مايه تشويق و ترغيب دست اندركاران امر براي تكميل زنجيره خدمات‌رساني دولت گردد.
به گفته كارشناسان ساخت و ساز مساكن روستايي، براي احداث واحدهاي پيش‌بيني شده در مناطق زلزله زده، بيش از 70 هزار تن ميلگرد، صد هزار تن شن، ماسه، آجر و ساير مصالح ساختماني نيازمند است. حجم عظيمي از مصالح كه با توجه به اين‌كه در فصل كاري قرار داريم و با توجه به وضعيت ساخت و ساز مسكن در كشور امكان تأمين آنها كمي مشكل به نظر مي‌رسيد.
اما خوشبختانه با برنامه‌ريزي‌هاي استانداري آذربايجان شرقي حجم گسترده‌اي از اين مصالح ساختماني هم‌اكنون و به‌طور مستمر در حال انتقال به مناطق آسيب ديده است.
در كنار همه خدمات انجام شده و امكانات موجود، اختصاص اعتبارات ويژه به آسيب ديدگان در دستور كار دولت قرار گرفته است. اعطاي وام‌هاي بلاعوض و كم بهره و تحت عناوين مختلف، يكي ديگر از خدمات ويژه دولت و سيستم بانكي كشور بود كه براي زلزله‌زدگان در نظر گرفته شد.
در همين راستا از همان روزهاي نخستين زلزله براي بازسازي مناطق شهري 20 ميليون تومان وام قرض الحسنه و سه ميليون تومان كمك بلاعوض و براي مناطق روستايي نيز 14 ميليون تومان وام قرض الحسنه و 2 ميليون تومان كمك بلاعوض در نظر گرفته شد.
همه اين اعتبارات با هدف كاهش آلام روحي زلزله زدگان و با نيت خدمت خالصانه به گونه‌اي صورت گرفته كه به‌رغم سنگ اندازي‌ها و شانتاژهاي سياسي – خبري برخي از منتقدان دولت، بازتاب خوبي در بين زلزله زدگان يافته است.
در كنار همه اين اقدامات و اختصاص تسهيلات، پرداخت مبلغ 10 ميليون ريال تحت عنوان «هزينه معيشت» به بسياري از دغدغه‌ها و نگراني‌هاي روستائيان زلزله زده پايان داد. به گفته فرماندار ورزقان، در مرحله اول اين رقم به 55 خانوار پرداخت شد. خانوارهايي كه مرحله فونداسيون را تمام كرده و وارد مرحله نصب اسكلت شده‌اند حائز شرايط دريافت اين مبلغ شدند.
مدارس مناطق زلزله زده و آزمون مقاوم‌سازي در برابر زلزله
اقدامات دولت خدمتگزار در طي ساليان اخير در زمينه مقاوم‌سازي مدارس و مراكز آموزشي به خوبي در حادثه اخير نشان داد كه اين اقدامات تا چه ميزان در راستاي خدمت صادقانه به مردم روستايي و دانش‌آموزان مناطق محروم بوده است. مدارس نوسازي و مقاوم‌سازي شده مناطق زلزله زده در حادثه اخير، در برابر لرزه‌ها ايستادگي كردند و در مقابل خشم و قهر طبيعت خم به ابرو نياوردند. اين ايستادگي و پايداري مرهون دقت نظر مهندسان و ناظران و احساس مسئوليت خيران، سازمان نوسازي مدارس و وزارت آموزش و پرورش در امر بازسازي و احداث مدارس مقاوم و نوين است.
با اين حال همان تعداد اندك مدارسي كه در حادثه اخير دچار برخي خسارت‌ها و آسيب‌ها شده‌اند، فراموش نشده‌اند. با توجه به فصل مدرسه و ماه مهر آماده‌سازي اين مراكز آموزشي در دستور كار قرار دارد، چرا كه يكي از راه‌هاي رفع نگراني و دغدغه‌هاي روحي دانش‌آموزان اين منطقه در آستانه بازگشايي مدارس، راه‌اندازي و رونق مراكز آموزشي و مدارس است. در همين راستا، از سوي دولت و استانداري آذربايجان شرقي مبلغ 30 ميليارد ريال اعتبار براي نوسازي مدارس آسيب ديده از زلزله اختصاص يافته است.
ارسباران؛ ميعادگاه مسئولان دولتي
حادثه ناگوار زلزله آذربايجان، سبب شد تا برخي شايعات در خصوص وجود خلأ و فاصله ميان مسئولان نظام و مردم به كلي رد شود. از همان ساعات نخستين زلزله، دو وزير دولت نهم (بهداشت و كشور) به همراه استاندار آذربايجان شرقي و هيأت‌هاي همراه در مناطق زلزله زده حاضر شده و از نزديك كار امدادرساني و نيازهاي اساسي آسيب ديدگان را رصد مي‌كنند.
تا امروز نيز، بسياري از وزيران و مديران ارشد دولتي، براي نظارت بهتر بر امر امدادرساني، اسكان زلزله زدگان و حل مشكلات آنها، بارها به اين مناطق سفر كرده و خود را در اندوه و غم آسيب‌ديدگان شريك دانسته‌اند. اكنون نيز وزير راه و شهرسازي به عنوان نماينده تام الاختيار دولت در امر بازسازي مناطق زلزله زده تعيين شده و خود وزير شخصاً مسائل و مشكلات آن را پيگيري مي‌كند.
به گواه بسياري از شاهدان عيني، مهندسان و كارگزاران ساخت و ساز، حادثه ديدگان و كارشناسان امر بازسازي مناطق زلزله زده، با وجود انبوه مشكلات، كاهش زودهنگام دماي هوا و پراكندگي روستاهاي آسيب ديده، كار خدمات‌رساني به اين مناطق از سرعت خوب و رضايت بخشي برخوردار بوده و در اندك زمان سپري شده نيز عمليات بازسازي طبقه برنامه پيش مي‌رود. گواه اين ادعا را مي‌توان از كلام وزير امور خارجه كشورمان آورد كه بعد از بازديد از مناطق زلزله زده ابراز داشت: « زلزله اخير آذربايجان شرقي با مديريت داخلي و بدون ياري خواستن از ديگر كشورها، كنترل و ساماندهي شد.»
با توجه به هجمه‌هاي خبري رسانه‌هاي بيگانه براي تخريب وجهه دولت و تهمت كم كاري به آن و بويژه برخي رسانه‌هاي كشورهاي همسايه، اقدامات و برنامه‌ريزي‌هاي دولت نشان داد كه دولت خدمتگزار، توان ارائه خدمات بهتر و بيشتر از اين را هم دارد.
هر چند كوته بيني، تنگ نظري و تهمت زني بسياري از مخالفان دولت، هرگز سد راه خدمات‌رساني به آسيب‌ديدگان زلزله نشد و اگر اكنون شاهد سكوت معني دار همان رسانه‌هاي بيگانه و تفرقه افكنان در برابر اين همه خدمات شبانه روزي هستيم نشان از درستي مسير انتخاب شده و تحقق وعده‌هاي عملي داده شده است. دور نخواهد بود شاهد باشيم كه منطقه زيبا و سرسبز ارسباران، بار ديگر رونق و شادابي خود را بازيافته و مردمان سختكوش آن، چرخ‌هاي توسعه كشور را شتاب بخشند.