در آستانه ي عيد نوروز هستيم. با شروع سال نو و شكوفايي طبيعت، بسيار بجاست كه يك بازنگري در الگوي غذايي و عادات و رفتارهاي تغذيه اي خود انجام دهيد و فصلي نو و شكوفا را در تغذيه ي خود آغاز كنيد.
با شروع سال نو و آغاز تعطيلات نوروز، ممكن است تغييرات گسترده و مهمي در تغذيه ي هم وطنان ما پيش آيد كه اين تغييرات مي توانند بر سلامتي انسان اثر گذار باشند.
در تعطيلات سال نو، بازار ميهماني و ديد و بازديد رونق زيادي مي يابد و به همان نسبت مصرف انواع شيريني، شكلات، گز، سوهان، پشمك، آجيل و خشكبار  افزايش پيدا مي كند. شيريني ها به علت دارا بودن قند زياد، جزء مواد پر كالري بوده و افراط در مصرف آنها موجب افزايش وزن  وچاقي  مي شود. توجه داشته باشيد كه افراط در مصرف قند و شكر و تمام مواد غذايي تهيه شده از آنها و نيز زياده روي در مصرف مواد نشاسته اي، مي تواند علاوه بر چاقي موجب افزايش تري گليسيريد خون نيز شود. تري گليسيريد يكي از انواع چربي هاي نامطلوب خون است و افزايش دراز مدت آن در خون موجب بالا رفتن ساير چربي هاي نامطلوب و بروز اختلالات قلبي • عروقي  مي شود. مصرف مواد شيرين به سلامت دندان ها  نيز لطمه مي زند و باعث پوسيدگي ميناي دندان  و فساد دندان ها  مي شود. در ضمن افراط در مصرف انواع شيريني ، به علت افزايش قند خون ، موجب احساس سيري شده و جلوي اشتها را براي صرف غذاي اصلي مي گيرد.
 مغزها  يا آجيل ها نيز از مواد خوش مزه اي هستند كه طرفداران زيادي در بين مردم كشورمان دارند و در ميهماني هاي نوروز از آنها استقبال زيادي به عمل مي آيد و معمولاً زينت بخش اين ميهماني ها مي باشند، به خصوص كودكان كه از طرفداران جدي آجيل هستند.
 انواع مغزها و آجيل  كه شامل بادام ، پسته ، فندق ، تخمه  ، بادام زميني  ، بادام هندي و گردو مي باشند، حاوي ارزش تغذيه اي بالايي هستند و مصرف متعادل آنها براي سلامت مفيد است. مغزها به علت داشتن چربي زياد، بسيار پركالري هستند و براي افراد لاغر  و كساني كه نياز به افزايش وزن  دارند، مفيد است.
چربي موجود در مغزها از انواع چربي هاي گياهي غيراشباع است. اين نوع چربي به علت دارا بودن اسيدهاي چرب با چند باند مضاعف، موجب افزايش كلسترول  و ساير چربي هاي نامطلوب خون نمي شود و در نتيجه زياني براي قلب و عروق ندارد، حتي در كاهش چربي هاي نامطلوب خون نيز مؤثر است. انواع مغزها حاوي مقادير مناسبي پروتئين هستند. البته پروتئين آجيل از دسته پروتئين هاي گياهي است و اگر به همراه نوع ديگري از پروتئين هاي گياهي مانند حبوبات  يا غلات مصرف شود، تاثير بهتر و بيشتري در سلامتي بدن خواهد داشت.آجيل از منابع خوب ويتامين هاي گروه B محسوب مي شود و نيز حاوي مقادير مناسبي آهن  است.ماده ي معدني ديگري كه در مغزها به مقدار مناسب وجود دارد، روي است كه در سلامت افراد و به خصوص در كودكان  و بلوغ نوجوانان  تأثير مهمي دارد.
بنابراين مي بينيد كه آجيل با داشتن ارزش تغذيه اي بالا، از مواد مفيدي است كه مصرف آن توصيه مي شود؛ ولي به هنگام استفاده از انواع مغزها به خصوص در ايام عيد كه مصرف آنها معمول تر است، بايد به چند نكته مهم توجه كرد:
1- انواع آجيل معمولاً به صورت بود داده و پر نمك در مغازه ها به فروش  مي رسد كه افراط در مصرف آن موجب افزايش فشار خون  و تجمع آب در بدن ( اِدِم ) مي شود. بنابراين مصرف آجيل پر نمك و شور مفيد نيست و به سلامت انسان آسيب مي زند.
2- مغزها چون حاوي مقدار زيادي چربي هستند، موجب افزايش وزن و چاقي مي شوند. بعضي از افراد تصور مي كنند كه چربي هاي گياهي موجب افزايش وزن نمي شوند و مي توان از آنها به طور نامحدود استفاده كرد. حال آن كه اين تصور صحيح نيست و چربي هاي گياهي و مايع نيز مثل چربي هاي حيواني و جامد باعث چاقي مي شوند. بنابراين بايد به طور متعادل و مناسب از آنها استفاده كرد.
3- انواع آجيل به علت دارا بودن چربي زياد موجب كاهش اشتها  و بروز احساس سيري مي شوند. اين امر به خصوص براي كودكان كه كنترل زيادي در خوردن ندارند و حجم معده شان نيز كم است ، حائز اهميت زيادي است.
در ايام نوروز برنامه ي غذايي روزانه ي افراد، معمولاً تغيير مي كند و ممكن است بعضي از افراد به خصوص كودكان و نوجوانان ، صبح ها به علت دير برخاستن از خواب و رفتن به ميهماني صبحانه ميل نكنند كه همين نخوردن صبحانه  موجب تمايل بيشتر به مصرف تنقلات از قبيل آجيل و شيريني مي شود و چنان كه گفته شد، افراط در مصرف اين قبيل تنقلات، مضراتي به شرح فوق براي بدن دارد
.
 گاهي اوقات شيريني و آجيل در ايام عيد، جانشين ناهار يا شام مي شود و برخي از افرادي كه در مصرف اين تنقلات افراط مي كنند به علت سير شدن و يا ترس از چاقي، يك يا شش وعده ي غذايي اصلي را حذف مي نمايند. توجه داشته باشيد هر چند كه تنقلات حاوي ارزش تغذيه اي بالايي باشند، ولي نمي توانند جانشين غذاي اصلي انسان شوند. مصرف سه وعده ي اصلي غذايي يعني صبحانه، ناهار و شام براي همه ي افراد لازم است و بايد بكوشيد تا حد امكان از افراط در مصرف تنقلات چاق كننده، شيرين و پر چرب پرهيز كنيد تا موجب چاقي، افزايش چربي هاي نامطلوب خون و كاهش اشتها براي صرف غذاي اصلي نشوند. البته همانطور كه گفتيم نبايد در مصرف آجيل افراط كنيد ، وگرنه مصرف متعادل آنها براي سلامتي بدن بسيار مفيد است.
در ايام نوروز و تعطيلات سال نو ممكن است به علت صرف غذا در رستوان و يا دعوت به ميهماني هاي ناهار و شام، الگوي غذايي افراد تغيير كند. غذاهايي كه در ميهماني ها يا رستوران ها تهيه مي شوند، معمولاً سرخ كرده ، چرب تر و پرنمك تر از غذاهاي معمول خانگي هستند.مصرف چنين غذاهايي علاوه بر آن كه موجب چاقي مي شود، فشار خون و چربي هاي خون را نيز افزايش مي دهند و براي سلامتي بدن مفيد نيست، بنابراين براي حفظ سلامتي ميهمانان و افرادي كه براي شما عزيز و محترم هستند، بايد از تهيه و سرو غذاهاي چرب و پر نمك و دسرهاي چرب و شيرين خودداري كنيد.
تغيير ديگري كه در تعطيلات سال نو به طور معمول در تغذيه ي افراد رخ مي دهد اين است كه به علت ديد و بازديد و گذراندن زمان طولاني در خارج از خانه، مصرف آب به طور چشمگيري كاهش مي يابد. اين امر مي تواند مشكلاتي براي سلامتي انسان ايجاد كند كه بارزترين آنها، بروز يبوست است. آب يكي از مهم ترين و مفيدترين موادي است كه از بروز يبوست پيشگيري مي كند و با كاهش مصرف آن ، اين عارضه به خصوص در كساني كه مستعد ابتلا به آن هستند، مي تواند موجب ايجاد ناراحتي شود. آب جهت انجام واكنش هاي داخلي بدن ضروري است و براي سلامتي و شادابي پوست  نيز مفيد است؛ پس مصرف اين ماده ي حيات بخش را فراموش نكنيد.

 در ايام نوروز به علت تغيير در برنامه روزانه ، مصرف سبزي  و سالاد كاهش مي يابد. در واقع به دليل اينكه افراد، بيشتر وقت خود را در خارج از خانه سپري مي كنند و يا در خانه به پذيرايي از ميهمانان مشغول هستند، فرصت زيادي جهت تميز كردن و شست و شوي سبزي ندارند. عدم مصرف سبزي و سالاد موجب بروز يبوست مي شود. به علاوه چون انواع سبزي ها، حاوي ويتامين ها و مواد معدني ضروري براي سلامتي انسان هستند، لذا عدم مصرف يا كمبود مصرف آنها در برنامه غذايي روزانه باعث مي شود كه ويتامين هاي لازم به بدن انسان نرسد و شخص دچار كمبودهاي ويتاميني و املاح شود كه اختلالات فراواني در پي خواهد داشت. از طرفي چون سبزي ها حاوي مقدار قابل توجهي آب هستند، آب مورد نياز بدن را تا حدود زيادي تأمين مي كنند و از بروز كم آبي در بدن پيشگيري مي نمايند.
 در ميهماني هاي نوروزي شايد مصرف انواع ميوه  نيز كاهش يابد و تنقلاتي مانند شيريني و آجيل، جانشين آن شود. اين امر به خصوص در كودكان بيشتر مشاهده مي شود. ميوه ها نيز مانند انواع سبزي ها، از مواد غذايي بسيار مفيد و خوشمزه اي هستند كه با دارا بودن مقدار قابل توجهي ويتامين و نيز مقادير مناسبي املاح و همچنين آب، مي توانند به حفظ سلامت انسان كمك كنند. ميوه ها چنانچه با پوست مصرف شوند، حاوي مقدار زيادي فيبر غذايي هستند كه از بروز يبوست پيشگيري كرده و موجب كاهش كلسترول و ساير چربي هاي نامطلوب خون مي شوند و نيز باعث تنظيم تعادل فشار خون مي گردند و به حفظ سلامت قلب و عروق  كمك مي كنند. البته انواع سبزي ها نيز از نظر فيبر غذايي غني هستند. فيبر موجود در سبزي ها و ميوه ها از ابتلا به سرطان  پيشگيري مي كند. در بيماران ديابتي، مصرف فيبر غذايي موجب كنترل قندخون مي شود. هر چند كه افراد ديابتي  بهتر است از ميوه هايي استفاده كنند كه قند خون را كندتر بالا مي برند مثل موز  ، سيب  ، گيلاس ، خرما ، انجير ، هلو و آلو.

 برخي از خانواده ها در ميهماني هاي نوروزي با ميوه هاي خشك مانند آلبالو خشك، برگه ، قيسي ، آلو ، كشمش ، توت خشك و امثال آن از ميهمانان خود پذيرايي مي نمايند. ميوه هاي خشك تنقلات مفيدي هستند كه مقدار قابل توجهي انرژي در بدن توليد مي كنند. در ضمن حاوي ويتامين هاي گروه B ، ويتامين A  و آهن نيز هستند. اگر اين مواد غذايي، جانشين هله هوله هايي كه در مغازه ها به فروش مي رسند و مواد افزودني يا قند يا چربي زيادي هم دارند، شوند، مي توانند مواد مغذي مفيدي را براي بدن افراد به خصوص كودكان فراهم كنند. هم چنين از بروز يبوست نيز پيشگيري كنند، به خصوص آلو و انجير خشكي كه براي مدتي خيس شوند.
لازم است در نظر داشته باشيد كه ميوه هاي خشك انرژي زيادي دارند و با افراط در مصرف آنها، موجب بروز چاقي خواهند شد. در ضمن اين مواد غذايي به علت داشتن قند ( البته قند آنها از نوع طبيعي است )، اگر قبل از غذاي اصلي به مقدار زياد مصرف شوند، جلوي اشتها را خواهند گرفت
.
 بسياري از افراد در تعطيلات نوروزي به مسافرت  مي روند . در سفر به طور معمول برنامه غذايي انسان دستخوش تغييرات زيادي مي شود. صرف غذا در رستوران موجب مي شود كه شخص كنترلي بر چگونگي آماده كردن و تهيه ي غذاي خود نداشته باشد. به خصوص كه در ايام نوروز به علت تراكم جميعت در شهرهاي توريستي و شلوغي رستوران ها، ممكن است در آماده كردن و تهيه ي غذا، نكات بهداشتي و تغذيه اي رعايت نشود و ضدعفوني كردن و شست و شوي سبزي و سالاد به خوبي انجام نشود. بنابراين براي پيشگيري از ابتلا به انواع بيماري ها بهتر است از مصرف سبزي و سالاد و ميوه هاي با پوست در رستوران يا مراكز تغذيه اي همگاني و نيز در مكان هايي كه به بهداشتي بودن آنها اطمينان نداريد، خودداري كنيد.
در ايام سفر معمولاً از شيريني و آجيل به مقدار بيشتري استفاده مي شود؛ افراط در مصرف اين تنقلات همان گونه كه قبلاً توضيح داده شد مي تواند، مشكلاتي در پي داشته باشد.
معمولاً در تعطيلات عيد، تحرك و فعاليت جسمي  به طور محسوسي كاهش مي يابد و بيشتر وقتِ افراد، به ديد و بازديد و شركت در ميهماني و يا در مسافرت سپري مي شود. كمبود تحرك ، به خصوص چنانچه با پرخوري يا بدخوري همراه باشد، مي تواند اختلالات زيادي در انسان ايجاد كند. اين اختلالات براي سالمندان ، افراد با چربي و فشار خون بالا  ، اشخاصي كه مبتلا به عوارض قلبي • عروقي  هستند و افراد چاق  زيان آورتر و خطرناك تر است.

در ايام نوروز يا پس از آن، بعضي از افراد به ويژه كودكان، نوجوانان، سالمندان و افرادي كه دستگاه گوارش ضعيفي دارند ممكن است به علت پرخوري و يا بي نظمي در غذا خوردن، دچار اختلالات و ناراحتي هاي گوارشي شوند كه عوارض آن تا مدت ها موجب آزار و رنج آنها گردد.
براي اين كه از تعطيلات خوشايند و فرح بخش نوروز حداكثر استفاده را ببريد و از عوارض ناگوار تغذيه نامناسب در اين ايام محفوظ بمانيد، لازم است در اين ايام از برنامه ي غذايي مناسب، منظم و صحيح پيروي كنيد و از افراط در مصرف تنقلات و ساير مواد غذايي ( به جز سبزي و ميوه بپرهيزيد. مصرف مقدار كافي آب، ميوه ها و سبزي ها ي تازه را در برنامه ي غذايي روزانه ي خود فراموش نكنيد. همچنين در كنار ديد و بازديد و ميهماني هاي نوروزي، از فرصت تعطيلات استفاده كرده و به ورزش پياده روي  و ساير فعاليت هاي فيزيكي بپردازيد. به اين ترتيب مي توانيد سلامت خود و خانواده تان را تامين كنيد
                                                                        منبع : ماهنامه دنياي تغذيه