در جو زمين هم اتفاق مشابهي روي مي‌دهد. وقتي اشعه‌هاي خورشيد به سطح زمين مي‌رسند، بخشي از آنها جذب مي‌شود و سطح زمين را گرم مي‌كند، زيرا سطح زمين بسيار سردتر از خورشيد است. در نتيجه امواج را با طول موج بلندتري نسبت به خورشيد منتشر مي‌كند.

اشعه‌هاي خورشيد هم پس از برخورد با زمين با طول موج بلندتري منتشر مي‌شوند. از طرف ديگر جو زمين امواج با طول موج بلندتر را راحت‌تر جذب مي‌كند. به اين ترتيب اين امواج بازگشتي از زمين جذب اتمسفر مي‌شود. جذب اين امواج سبب گرم شدن جو مي‌شود.

اين عمل به خودي خود مضر نيست. اما زماني كه گازهاي گلخانه‌اي در سر راه اين امواج بازگشتي قرار مي‌گيرند، مضرات بيشتر مي‌شود.

پيش از دخالت انسان در طبيعت، جو زمين هميشه بخشي از امواج خورشيد را در خود نگه مي‌داشت كه سبب مي‌شد هواي كره خاكي ما به اندازه مناسبي براي زيست، گرم باشد.

پس از آنكه انسان‌ها وارد ماجرا شدند، با توليد گازهاي گلخانه‌اي ميزان جذب اشعه‌هاي خورشيد را افزايش دادند.

تحقيقات دانشمندان نشان مي‌دهد در طول يكصد سال گذشته ميانگين دماي هوا در نزديكي سطح زمين بين 0.18 تا 0.74 درجه سانتيگراد افزايش يافته است. (مفاهيم: گرمايش جهاني چيست؟)

هيئت بين‌الدولي تغييرات آب و هوايي (IPCC) كه مرجعي معتبر در زمينه تغييرات آب و هوايي و تاثيرات گرمايش جهاني است، در گزارشي اعلام كرد: «بيشتر افزايش دمايي كه از اواسط قرن بيستم در كره زمين مشاهده شده، مربوط به گازهاي گلخانه‌اي است كه انسان‌ها توليد كرده‌اند.»

يكي از خواص گازهاي گلخانه‌اي انعكاس امواج با طول موج بلند است. اين اتفاق هم براي امواجي كه از خورشيد مي‌آيند مي‌افتد هم براي امواج بازگشتي از زمين. بخش خطرناك جريان در مورد امواج بازگشتي از زمين روي مي‌دهد. گازهاي گلخانه‌اي اين امواج را دوباره به سطح زمين برمي‌گردانند. به اين پديده اثر گلخانه‌اي مي‌گويند.

نقش اصلي را در ميان گازهاي گلخانه‌اي بر خلاف تصور خيلي‌ها، بخار آب بازي مي‌كند. اين گاز گلخانه‌اي 36 تا 76 درصد از تاثيرات گلخانه‌اي زمين ناشي از همين گاز است. 9 تا 26 درصد به دليل وجود دي‌اكسيد كربن، 4 تا 9 درصد به خاطر متان، و 3 تا 7 درصد به دليل وجود ازن در جو است.

تفاوت در درصدها به اين دليل است كه نمي‌توان گفت اين گازها تنها به صورت مجزا نقش دارند و گاهي در تركيبات ديگر هم نقش گلخانه‌اي خود را ايفا مي‌كنند. (عدد كوچكتر مربوط به گاز به تنهايي است و عدد بزرگتر در تركيب با مواد ديگر.) گازهاي ديگر هم اثر دارند، اما نقش اين گازها پررنگ‌تر است.

انسان و توليد گازهاي گلخانه‌اي

اكثر فعاليت‌هاي امروزي انسان‌ها گاز گلخانه‌اي توليد مي‌كند. با شروع انقلاب صنعتي روش زندگي مردم عوض شد. قبل از آن مقدار گازهاي گلخانه اي در جو كم بود، اما با رشد جمعيت و افزايش استفاده از نفت و زغال سنگ تركيب گازهاي اتمسفر نيز تغيير كرد و غلظت گازهاي گلخانه اي از حدود 270 واحد به 367 واحد رسيد.

سهم آلاينده‌ها و توليدكنندگان گازهاي گلخانه‌اي در سال 2000 ميلادي

استفاده از سوخت‌هاي فسيلي چون زغال سنگ ميزان دي‌اكسيد كربن جو را افزايش مي‌دهد. گله‌داري و كشاورزي فعاليت‌هايي است كه توليد متان را بالا مي‌برد. استفاده از فلوئوروكربن‌ها در يخچال‌ها اثر گلخانه‌اي را تشديد مي‌كند.

اين روزها انسان‌ها در زمان تماشاي تلويزيون، بازي با كامپيوتر، استفاده از كولر، فن‌كوئل و استريو ضبط صدا، روشن كردن چراغ شستن لباس‌ها يا اتو كشيدن آنها، گرم كردن غذا در مايكروويو و استفاده از بخاري گازي يا نفتي گازهاي گلخانه‌اي توليد مي‌كنند. چون براي انجام اين كارها به برق و سوخت نياز است و توليد اين انرژي‌ها نيز خود به سوخت‌هاي فسيلي نياز دارد.

منبع: همشهري آنلاين