پايائي دلالت بر آن دارد كه ابزار اندازه‌گيري در شرايط يكسان تا چه اندازه نتايج يكساني بدست مي‌دهد. دامنه ضريب اعتبار از صفر تا يك است(هومن،1370، 116). براي تعيين پايايي ابزار اندازه‌گيري شيوه‌هاي مختلفي وجود دارد از جمله روش اجراي دوباره (بازآزمائي)، روش موازي(همتا)، روش تنصيف(دو نيمه كردن)، روش كودر، ريچاردسون و روش آلفاي كرونباخ.
مشهورترين ضريب اعتبار از طريق يكبار اجراي آزمون توسط كرونباخ ارائه شده است كه به ضريب آلفاي كرونباخ معروف است. اين روش براي محاسبه هماهنگي دروني ابزار اندازه‌گيري از جمله پرسشنامه به كار مي‌رود. در اين ابزار پاسخ هر سئوال مي‌تواند مقادير عددي مختلف را اختيار كند. (بازرگان: 1376؛ 169).
ابزاري كه براي جمع آوري داده ها مورد استفاده قرار ميگيرد درمرحله نخست بايد از روايي ( اعتبار ) برخوردار باشند و درمرحله دوم بايد پايايي ( اعتماد ) داشته باشند .
روائي بدين معناست كه روش يا ابزار به كار رفته تا چه حدي قادر است خصوصيت مورد نظر را درست اندازه گيري كند .
پايايي قابليت تكرار روش يا ابزار اندازه گيري است . اگر روشي از پايايي برخوردار نباشد ، داده هاي گردآوري شده روايي ( اعتبار ) نيز نخواهند داشت .
قبل از بكارگيري ابزارهاي اندازه‌گيري لازم است پژوهشگر از طريق علمي، نسبت به روا بودن ابزار اندازه‌گيري مورد نظر و پايايي آن (كه مكمل هم به حساب مي آيند) اطمينان نسبي پيدا كند.
روايي:
مقصود اين است كه آيا ابزار اندازه‌گيري موردنظر مي‌تواند ويژگي و خصوصيتي كه ابزار براي آن طراحي شده است را اندازه‌گيري كند يا خير؟ به عبارت ديگر مفهوم روايي( validity ) به اين سوال پاسخ مي‌دهد كه ابزار اندازه‌گيري تا چه حد خصيصه مورد نظر را مي‌سنجد. پرسشنامه‌اي (يا بطور كلي ابزار اندازه‌گيري) كه مثلا براي ارزيابي «تعهد سازماني كاركنان» طراحي شده ولي پرسش‌هايش به گونه‌اي طراحي شده‌اند كه «رضايت شغلي كاركنان» را ارزيابي مي‌كند روايي ندارد (هرچند ممكن است بررسي‌هاي آماري، پايايي مطلوب آن را نشان دهد) همين‌طور پرسشنامه‌اي كه همه وجوه موضوع مورد تحقيق را در بر نگيرد قطعا داراي روايي مطلوبي نيست.
نظر كارشناسان و خبرگان مي‌تواند كمك خوبي براي بهبود روايي ابزار اندازه‌گيري باشد. موضوع روايي از آن جهت اهميت دارد كه اندازه گيري‌هاي نامتناسب مي‌تواند هر پژوهش علمي را بي ارزش سازد. متاسفانه در اغلب تحقيقات دانشگاهي در كشور ما به روايي ابزار تحقيق توجه كافي نمي‌شود.
پايايي:
پايايي ( reliability ) با اين امر سر و كار دارد كه ابزار اندازه‌گيري در شرايط يكسان تا چه اندازه نتايج يكساني به دست مي‌دهد. به عبارت ديگر، «همبستگي ميان يك مجموعه از نمرات و مجموعه ديگري از نمرات در يك آزمون معادل كه به صورت مستقل بر يك گروه آزمودني به دست آمده است» چقدر است.
به بيان ديگر اگر ابزار اندازه‌گيري را در يك فاصله زماني كوتاه چندين بار به يك گروه واحدي از افراد بدهيم نتايج حاصل نزديك به هم باشد. براي اندازه‌گيري پايايي شاخصي به نام ضريب پايايي استفاده مي‌كنيم. دامنه ضريب پايايي از صفر تا 1+ است. ضريب پايايي صفر معرف عدم پايايي و ضريب پايايي يك معرف پايايي كامل است. "پايايي كامل" واقعاً به ندرت ديده مي‌شود و در صورت مشاهده قبل از هر چيز بايد به نتايج شك كرد.
براي محاسبه ضريب پايايي ابزار اندازه‌گيري، شيوه‌هاي مختلفي به كار برده مي‌شود. از جمله:
الف) اجراي دوباره آزمون يا روش بازآزمايي ( Test – Retest )
ب) روش موازي يا روش آزمونهاي همتا ( Equivalence )
ج) روش تصنيف يا دونيمه كردن آزمون ( Split – half )
د) روش كودر _ ريچاردسون ( Kuder – Richardson )
ه) روش آلفاي كرونباخ ( Cronbach Alpha )
نرم افزار spss يكي از نرم افزارهاي متداول براي تعيين پايايي با يكي از روش‌هاي فوق ( و معمولا روش آلفاي كرونباخ) مي‌باشد.
منبع:پايان نامه ها