اين روستاي تاريخي كه زادگاه " ابوالقاسم نباتي " ، شاعر و عارف بزرگ ايراني است ، در ارتفاع سه هزار و 620 متري از سطح دريا قرار دارد و از توابع بخش سيه رود و دهستان نوجه مهر شهرستان جلفا واقع شده است.
فاصله روستاي " اوشتيبين " از جاده اصلي و مرزي سيه رود - خداآفرين حدود هفت كيلومتر بوده و متشكل از سه آبادي به نام هاي هراس ، سياوشان و جعفرآباد مي باشد.
" اوشتيبين " نمونه اي از روستاهاي كوهستاني – ميان دره اي محسوب شده و محدوده روستا از نظر تقسيمات آب و هوايي جزو مناطق با اقليم سرد و داراي زمستان هاي طولاني بوده و براي چندين ماه از سال پوشيده از برف است.
بافت روستاي " اوشتبين" به واسطه احاطه باغات و ساير عوامل كالبدي نظير ناهمواري ها، بستر سنگي، شيب تند اراضي و شرايط اقليمي خاص، كاملا فشرده و فقط در محدوده شمالي روستا امكان توسعه محدود وجود دارد به طوري كه جمعيت روستا بر اساس سرشماري سال 1385، 773 نفر در قالب 150 خانوار بوده است.
اين روستاي تاريخي و جذاب به شماره 2692 در خرداد ماه 1379 در فهرست آثار ملي كشور ثبت شده و هرچند اسناد به دست آمده از سنگ نوشته هاي موجود در روستا تاريخ بناي آن را 843 و 976 هجري قمري نشان مي دهند، ولي به نظر مي رسد كه معماري موجود در برخي بناها مربوط به دوره اشكانيان است.
در زمان هاي گذشته، روستاي اوشتيبين به شكل قلعه بوده و كسي نمي توانست به آساني به روستا دسترسي داشته باشد.
اين روستا در دره اي واقع شده كه از سه طرف توسط كوه هاي بلند احاطه شده و بر اساس منابع تاريخي در بالاي هر كوه سنگري بنا شده بوده و اين سه سنگر به دليل احاطه به روستا از لحاظ امنيتي همانند دژي محكم عمل مي كردند.
بنا به شواهد موجود ، در زمان هاي دور ، تمدني بزرگ در محل فعلي روستاي " اوشتيبين " شكل گرفته كه موجب كوچ ساكنان آبادي هاي " هراس " و " جعفر آباد " به آن و در نتيجه رونق محل شدند.
از عوامل مهم ديگرتاثيرگذار در كوچ اهالي آبادي هاي روستاهاي همجوار اوشتيبين به آن وجود ارامنه در آنها بود كه موجب شد ساكنان آبادي هاي نزديك به اين روستاي تاريخي به عنوان پايگاه دين مبين اسلام در سواحل زيبا و حاصل خيز بنگرند.
روستاي اوشتيبين از زمانهاي قديم فاقد نظام زمين داري ارباب و رعيت بوده و اداره آن به صورت خرده مالكي از زمانهاي دور موجب مهاجرت افرادي از مكان هاي دورو نزديك به آن و در نتيجه توسعه و آبادي روستا شده است.
در خصوص وجه تسميه اين روستاي تاريخي، روايت ها و نظرات متفاوتي ارايه شده از جمله اين كه اين روستا از تركيب سه روستاي همجوار به نام هاي هراس، جعفرآباد وسياوشان تشكيل شده و از اين رو به «اوشتبين» مركب از دو كلمه «اوش» به معني عدد سه و «تيبين» به معني طايفه تشكيل شده است.
طبيعت سرسبز وبكر روستاي اوشتيبين ، بزرگان بنامي را در دامن خود پرورش داده كه حكيم " سيدابوالقاسم نباتي " از معروف ترين آنها بوده و از جايگاه والايي در ادبيات فارسي و تركي برخوردار است.
به نظر ادب شناسان كشورمان ، وي خلف راستين خواجه حافظ و عمرخيام بوده و شاعري عارف و استادي ماهر است كه هم تراز غزليات حافظ و رباغيات خيام شعر سروده است.
جمع اشعار به جاي مانده از حكيم نباتي بيش از پنجاه هزار بيت است كه تقريبا نصف آن به فارسي و نصف ديگر آن به تركي سروده شده است.
اشعار نباتي در قفقاز ، آذربايجان ، تركيه و ايران طرفداران زيادي دارد و "عاشيق" ها ، خوانندگان سنتي آذربايجان " از اشعار وي در موسيقي سنتي خويش استفاده فراوان مي كنند.
خيزش شاعر و عارف بزرگي همچون حكيم نباتي از " اوشتيبين " ، بيانگر توانمندي هاي فرهنگي اين روستا است كه از گذشته هاي دور تاكنون ادامه داشته به طوري كه هنوز هم مي توان در اين گوشه دور افتاده از ايران اسلامي كتاب هاي ارزشمند تاريخي را در طاقچه هاي منازل گلي روستاييان يافت.
يكي از آثار بسيار نفيس و با ارزشي كه در اين روستا وجود دارد ، كتاب خطي " تاريخ نادري " مي باشد كه با خطي بسيار زيبا توسط يكي از فرهيختگان روستا به نام " مشهدي محمدعلي " به رشته تحرير درآمده است.
نزد روستائيان بافرهنگ " اوشتيبين " تعدادي كتب خطي ديگري نيز نگهداري مي شود كه منسوب به حكيم نباتي بوده و قدمت اغلب اين كتب به اوايل قرن سيزدهم برمي گردد.
قبرستان تاريخي اوشتيبين به دليل قدمت زياد آن ازجمله شاخص هاي تمدني اين روستاي زيبا و باستاني است كه در آن سنگ نوشته هايي با 800 سال قدمت به چشم مي خورد.
البته كه اكثر اين سنگ نوشته هاي تاريخي به علت عدم نگهداري و توجه در حال از بين رفتن است به طوري كه تكه هاي شكسته غالب سنگها در قبرستان پراكنده مي باشند.
از ديگر آثار تاريخي مهم روستاي " اوشتبين " سنگ هاي سردرخانه هاست كه بر روي يكي از آنها عبارت " امر ببناء هذا العمارت في الدولت السلطان ابي السلطان شاه محمد خدا بنده خلد الله ملاكه الحق هدايت الله ابن المرحوم مولانا احمد الشيرزادي " و در كنگره راست محراب از بالا تا پايين بيت " ز در درآ و شبستان ما منور كن يا علي دماغ مجلس روحانيان معطر كن به چشم و ابروي ساقي سپرده ام دل و جان يا علي "
تاريخ سنگ سردر اين خانه تاريخي متعلق به " سرخاي " بين سال هاي 986 و 996 هجري قمري بوده و بر بالاي اين سردر ، يك لوح چوبي قرار دارد كه در آن بعد از آيه «و ان يكاد» به سنه 1201 هجري قمري اشاره شده است.
يكي ديگر از سردرهاي تاريخي روستاي " اوشتيبين " مربوط به خانه سلمان زاده مي باشد كه در متن آن به سال 977 هجري قمري و زمان سلطنت شاه طهماسب صفوي اشاره شده است.
در متن سنگ سردر اين خانه نيز عبارت " امر ببناء هذه البيت المبارك في ايام دولة السلطان الاعظم الخاقان الاكرم سيد السلاطين في العالم السلطان ابن السلطان ابن السلطان ابوالمظفر شاه طهماسب بهدر خان خلد الله ملكه الخواجه آقا محمد بن خواجه بيگلر ديزماري977 " حك شده است.
سنگرهاي موجود در كوه هاي اطراف روستا، آسياب هاي آبي و سرستون هاي چوبي باقيمانده از مسجد قديمي از ديگر جاذبه هاي گردشگري و تاريخي روستاي زيباي " اوشتيبين " هستند كه تماشاي آنها در آرامش سحرآميز كناره هاي ارس ، لحظاتي به ياد ماندني را در خاطره گردشگران و ميهمانان ثبت مي كند.
معماري روستاي " اوشتيبين " نيز همانند ديگر فضاهاي روستايي كشور در عين سادگي و بي تكلفي ، فضاهاي مشخصي مانند آشپزخانه، دهليز، طنبي يا «گوناق اتاقي»، «ال اتاقي» يا اتاق دم دستي و بالكن را دربرمي گيرد.
در خانه هاي اين روستا به دليل طبقه اي معمولا حياط عملكرد خاصي نداشته و اين دهليز است كه به عنوان فضاي ارتباطي كار مي كند.
در اكثريت خانه ها يك درب پايين براي طبقه اول ساختمان موجود است كه از آن براي عبور حيوانات استفاده مي كنند و يك درب مستقيم به دهليز باز مي شود كه در طبقه دوم قرار دارد.
در تيپ دوم خانه ها يك درب عمومي وجود دارد كه از آن درب هم دامها و هم ساكنان خانه استفاده مي كنند. بعد از ورود به صحن خانه، معمولا با يك پله به دهليز طبقه بالا ارتباط پيدا كرده و از آنجا فضاهاي خانه تقسيم مي شوند.
عناصر معماري خاص:
از عناصر معماري خاص اين روستا مي توان «بالگون» يا همان بالكن و يا به گويش خود روستاييان «آرتيرما» را نام برد كه فضايي بيرون آمده از بنا است و بر روي معابر قرار گرفته و بر اساس شرايط اقليمي اين منطقه مورد استفاده روستاييان قرار مي گيرد.
اين عنصر از دو جهت باعث آسايش بيشتر اهالي مي شود ؛ اول اينكه جلوي تابش زياد آفتاب تيز تابستان را به درون اتاق ها گرفته و دوم اينكه فضاي بادگير و به نسبت خنكي را ايجاد مي كند كه در تابستان مورد استفاده قرار مي گيرد.
از ديگر عناصر معماري خاص روستا فضايي بنام «بنه گاه» يا « بنا گاه» كه بنا به گفته روستاييان به دلايل امنيتي شكل گرفته ، هيچ روزنه اي به خارج نداشته و فقط از قسمت انتهايي سقف نورگيري مي كند.
ارتفاع " بنه گاه " تقريبا برابر دوطبقه ساختمان بوده و چهار ستون چوبي كه معمولا داراي سرستون هايي حكاكي شده هستند، سقف هرمي و چوبي آن را نگه داشته و معمولا در زير اين سقف ، تنوري براي پخت نان وجود دارد.
نرده هاي زيبا ، سرستون هاي منقش ، ارسي ها و پنجره ها همه از هنر و تمدن والاي اهالي اين روستا حكايت كرده و تزئينات در شكل گيري معماري زيباي اين روستا نقش بسيار مهمي ايفا كرده اند. 
                                                                                   منبع: ايرنا