در بخش درآمدهاي نفتي بايد عواملي همچون ميزان توليد، حجم صادرات، ماليات بر فروش، قيمت نفت خام، حق مالكان را مورد توجه قرار داد. طي سالهاي اخير با وجود افزايش قيمت نفت اما شاهد روند صعودي هزينه‌ها در كشورهاي عضو اوپك بويژه كشورهاي خاورميانه بوده‌ايم، بنابراين اين كشورها نيازمند كسب درآمد بالاتري از فروش نفت خام هستند.   

                                                       
با توجه به افزايش هزينه‌هاي اجتماعي و اقتصادي  كشورهاي  عضو اوپك، ميانگين قيمت سر به سر نفت براي كشورهاي عضو اوپك كه در سال ٢٠١٢  معادل ٩٨,٦٩ دلار در هر بشكه بود در سال ٢٠١٣ با هفت درصد افزايش به ١٠٥.٤١ دلار در هر بشكه رسيد.

در سال ٢٠١٣، كمترين  قيمت سر به سر  نفت متعلق به  كشور قطر به ميزان  ٥٨ دلار در هر بشكه و بيشترين قيمت متعلق به ايران با ١٤٤ دلار در هر بشكه بوده است. قابل توجه است كه قيمت سر به سر نفت‌خام عربستان‌سعودي در سالهاي ٢٠١٢ و٢٠١٣ به ترتيب معادل ٩٥ و ٩٨ دلار در هر بشكه بوده است كه نزديك ترين رقمها به ميانگين قيمت سر به سر نفت كشورهاي عضو اوپك طي دو سال گذشته است.

به گزارش مديريت كل اوپك و روابط با مجامع انرژي، با توجه به قيمت سبد نفت اوپك در سال ٢٠١٣ كه معادل ١٠٥,٨٩ دلار در هر بشكه بوده، اقتصاد كشورهاي ايران، ونزوئلا، اكوادور، عراق، نيجريه و الجزاير با كسري تراز مالي روبرو بوده‌اند، در حاليكه كشورهاي قطر، كويت، آنگولا، امارات متحده عربي و عربستان‌سعودي نيز داراي مازاد تراز مالي هستند.

جدول شماره ١ - قيمت سر به سر نفت كشورهاي خاورميانه عضو اوپك در سال ٢٠١٤

 source: compiled from "Regional Economic outlook update" may ٢٠١٣ ana IEA "oil market report" October ٢٠١٣

جدول شماره يك بيانگر پيش بيني قيمت سر به سر نفت كشورهاي خاورميانه عضو اوپك در سال ٢٠١٤ است كه كمترين ميزان همچنان متعلق به قطر با ٤٦ دلار و بيشترين ميزان متعلق به ايران با ١٤٣ دلاراست.  مهمترين دليل افزايش قيمت سر به سر نفت ايران طي سالهاي اخير، كاهش شديد صادرات بويژه صادرات نفت و فرآورده هاي نفتي بوده است. انتظار مي‌رود قيمت سر به سر نفت عربستان سعودي از ٩٨ دلار در هر بشكه در سال ٢٠١٣ به ٨٨ دلار در هر بشكه در سال ٢٠١٤ كاهش يابد كه اين رقم بالاتر از قيمت نفت در بودجه سال جاري آن كشور است.   

قيمت نفت مصوب در بودجه كشورهاي توليد كننده نفت

 درآمدهاي حاصل از فروش نفت‌خام، براي كشورهاي توليدكننده نفت بويژه كشورهاي عضو اوپك از اهميت خاصي برخوردار است. كشورها در بودجه بندي خود تلاش مي‌ كنند قيمت نفت خام را بگونه‌اي تعيين كنند كه در صورت ايجاد نوسانات در قيمت نفت خام، دچار كسري بودجه و يا بحران مالي نشوند. از سوي ديگر قيمتهاي مصوب بودجه كشورها خود يك شاخص خوبي از پيش‌بيني حداقلي قيمت نفت براي سال مورد نظر است .

جدول شماره ٢ در بردارنده آخرين تغييرات قيمت نفت در بودجه كشورهاي توليد كننده نفت‌خام است. بسياري از كشورهاي صادر كننده نفت، قيمت نفت مصوب در بودجه كشورهاي خود را با توجه به افزايش قيمت جهاني نفت، افزايش داده‌اند. قيمت نفت مصوب در بودجه كشورهاي صادركننده نفت در سال ٢٠١٢ بين ٣٧ تا ٩٥,٣٩ دلار براي هر بشكه بود، اما بيشتر كشورها بين ٦٥ الي ٨٥ دلار براي هر بشكه در نظر گرفته بودند، در حاليكه قيمت نفت مصوب در كشورهاي صادركننده نفت در سال ٢٠١٣ بين ٣٧ الي ١١١,٨ دلار براي هر بشكه در نظر گرفته شده بود، لكن بيشتر كشورها قيمت بين ٦٥ تا ٩٠ دلار را براي بودجه خود پيش‌بيني كردند. كمترين قيمت نفت مصوب در بودجه كشور الجزاير با ٣٧  دلار براي هر بشكه و بيشترين قيمت نفت مصوب در بودجه كشور نروژ با ١١١,٨ دلار براي هر بشكه در نظر گرفته شده بود.

جدول شماره ٢ - قيمت نفت مصوب در بودجه كشورهاي توليدكننده نفت ( دلار / بشكه)

 source: compiled from "Regional Economic outlook update" may ٢٠١٣ ana IEA "oil market report" October ٢٠١٣

قيمت نفت مصوب در بودجه كشورهاي صادركننده نفت در سال ٢٠١٤ بين ٦٠ الي ١٠٠  دلار در هر بشكه تعيين شده لكن اكثر كشورها قيمت بين٧٠ الي ٩٠  دلار در هر بشكه را براي بودجه خود پيش بيني كرده اند. كمترين قيمت نفت مصوب متعلق به ونزوئلا با ٦٠ دلار براي هر بشكه و بالاترين قيمت يعني ١٠٠ دلار در هر بشكه به كشور ايران تعلق دارد.

كارشناسان اقتصادي معتقدند: به موازات افزايش قيمت نفت، برخي از كشورهاي توليدكننده نفت، هزينه هاي بودجه اي خود را افزايش داده‌اند، بنابراين نيازمند قيمت بالاي نفت جهت برقراري تعادل در تراز بودجه خود هستند. قابل توجه است كه نياز كشورهاي عضو اوپك به قيمت مناسب نفت براي برقراري تعادل در بودجه، بسيار متفاوت بوده و اين مسئله اوپك را براي تجديدنظر در سياستهاي توليد و عرضه نفت با مشكل روبرو كرده است .

عربستان سعودي

 عربستان سعودي بودجه سال ٢٠١٣(٣١ دسامبر ٢٠١٣ الي ٣١ دسامبر ٢٠١٤) خود را بر اساس قيمت نفت ٦٦ تا ٦٧ دلار در هر بشكه تعيين كرده بود ولي ميانگين قيمت نفت عربستان سعودي در سال ٢٠١٣ معادل ١٠٩ دلار در هر بشكه تعيين شد. با توجه به افزايش قيمت نفت، عربستان سعودي در سال ٢٠١٣ با مازاد بودجه به ميزان ٢٠٦ ميليارد ريال سعودي مواجه شد.
 
جدول شماره ٣، بودجه عربستان سعودي (ميليارد ريال سعودي)

 sorce:saudi royal -٢٣ December ٢٠١٣

رشد اقتصادي عربستان سعودي در سال ٢٠١٣ معادل ٣,٨ درصد افزايش يافت كه سهم رشد بخش غيرنفتي بيشتر از بخش نفت بوده است. صادرات غيرنفتي عربستان سعودي در سال ٢٠١٣ با ٣.٩ درصد افزايش نسبت به سال ٢٠١٢ به ٥٢ ميليارد دلار بالغ شد. قابل توجه است كه خالص دارايي خارجي عربستان سعودي نيز در نوامبر سال ٢٠١٣ به ركورد جديد ٧١٤ ميليارد دلار رسيد. بانك مركزي عربستان سعودي اعلام كرد، تراز تجاري آن كشور در سال ٢٠١٣ شاهد مازاد ٢١٤ ميليارد دلار بوده كه ١٣,٣درصد نسبت به سال ٢٠١٢ كاهش يافته است.

دولت عربستان سعودي قصد دارد در سال ٢٠١٤ ، سياستهاي انبساطي خود را براي ايجاد اشتغال بيشتر و بالا بردن رفاه اجتماعي بويژه در بخش آموزش، سلامت و امنيت اجتماعي افزايش دهد. وزير اقتصاد عربستان سعودي معتقد است، هزينه‌هاي دولت در امور زيربنايي مي‌تواند تغييرات اساسي در اقتصاد آن كشور ايجاد كند كه در اين صورت بخش خصوصي فرصت فعاليتهاي بيشتري را خواهد يافت.

بنابر پيش نويس بودجه، عربستان سعودي قصد دارد هزينه‌هاي خود را در سال ٢٠١٤ نسبت به سال ٢٠١٣ با افزايش ٤ درصدي به ٨٥٥ ميليارد ريال سعودي برساند، درحالي كه انتظار مي‌رود درآمد عربستان با٣,١ درصد افزايش به ٨٥٥ ميليارد ريال سعودي بالغ شود كه در اين صورت بودجه عربستان سعودي براي نخستين بار طي سالهاي اخير  شاهد مازاد بودجه نخواهد شد. قابل توجه است كه طي سالهاي اخير هرگز ارقام پيش بيني شده در بودجه با ارقام واقعي قابل مقايسه نبوده و ارقام واقعي درآمدها و هزينه ها بسيار بيشتر از بودجه است.

دولت عربستان‌سعودي جزئيات بيشتري از نحوه بدست آوردن درآمدهاي بودجه خود اعلام نكرده است ولي انتظار مي رود همچون سالهاي گذشته حدود ٨٥ الي ٩٠ درصد كل درآمدهاي آن كشور از طريق فروش نفت حاصل شود. از طرف ديگر دولت عربستان سعودي، رقم مشخصي براي هر بشكه نفت در بودجه خود بيان نكرده است، لكن اقتصاددانان عربستان سعودي در ابتداي سال جاري با توجه به ميانگين توليد ٩,٤ ميليون بشكه در روز و ارقام درآمدي پيش بيني شده در بودجه سال جاري آن كشور، پيش‌بيني كردند قيمت نفت در بودجه سال ٢٠١٤ عربستان‌سعودي حدود ٨١ دلار در هر بشكه خواهد بود، درحاليكه كارشناسان بانك جدوه عربستان سعودي در گزارش اخير خود پيش‌بيني كرده‌اند كه ميانگين  روزانه توليد نفت عربستان سعودي در سال ٢٠١٤ به ٩.٧ ميليون بشكه در روز خواهد رسيد. با توجه به افزايش توليد نفت عربستان سعودي در سال جاري انتظار مي رود قيمت نفت در بودجه عربستان سعودي كمتر از ٨٠ دلار در هر بشكه باشد.

منبع:شانا