ارسباران به نامهاي قره داغ يا قره جه داغ شناخته ميشود كه در كوهستانهاي قفقازي ايران نزديك مرز كشورمان با جمهوري آذربايجان و ارمنستان قرار دارد و بخش اعظمي از آن در سال ۱۹۷۶از سوي سازمان يونسكو بعنوان ذخيره‌گاه زيست‌كره ثبت شد.
ذخيره‌گاه زيست‌كره اين منطقه با قرار گرفتن در بين مناطق خزري، قفقازي و مديترانه اي، كوههايي تا ارتفاع ۲۲۰۰ متر، علفزارهاي آلپي، دشتهاي نيمه‌خشك، مراتع و جنگلها، رودها و چشمه‌هاي بي بديلي دارد.
اعلام بخشي از ارسباران بعنوان زيست كره توسط يونسكوبر پتانسيل توريستي منطقه صحه گذاشت و زيبايي طبيعت اين منطقه حتي نظر گردشگران غربي و امريكائي را نيزبخود جلب كرده است.
گردشگر كانادايي هنگام بازديد يكي از شهرهاي اين ديار در كليبر توصيف جالبي دارد و ميگويد: شهري دورافتاده و خواب آلود در ميان كوه‌هاي سر به فلك كشيده‌اي كه قله‌هايشان در زير مه غليظ از ديده پنهان شده ومكاني است عالي؛ به طراوت و سر سبزي برخي از كشورهاي اروپايي كه وراي ذهنيت ما از طبيعت كويري و خشك ايران بود.
ميانگين بارش سالانه در يكي از ايستگاه هاي هوا شناسي اين منطقه در يك دوره ۲۰ ساله ، ۴۶۱ ميليمتر بوده است و بارندگي نسبتاً زياد در اين منطقه ، كه بيشتر به صورت برف است ، و تبخير كم آن باعث شده تا جويبارهاي زيادي از كوهستانهاي مرتفع آن سرچشمه گرفته و به داخل رود مرزي ارس وارد شود.
از نظر جغرافياي گياهي ارسباران محل بر خورد سه اقليم مختلف خزري، قفقازي و مديترانه اي است . شكل ظاهري و توزيع پوشش گياهي ارسباران قانونمندي خاصي دارد ، بدين ترتيب كه دامنه هاي جنوبي اصولاً پوشيده از مرتع است و جنگل عمدتاً در دامنه هاي شمالي و بين ارتفاعات ۸۰۰ متر تا حدود ۲۲۰ متر مشاهده مي شود.
درارسباران به عنوان يك پارك ملي مهم ۲۲۰ گونه پرنده، ۲۲ گونه ماهي ،۳۸ گونه خزنده، پنج گونه دوزيست، ۴۸گونه پستاندار نظير كل و بز، گراز، پلنگ ، خرس قهوه‌اي، گرگ، سياه‌گوش شناسايي شده است .
از گونه‌هاي ناياب جهاني اين خطه قره خروس قفقازي است كه از پرندگان بومي ارسباران بشمار ميرود و مارال گونهٔ منقرض شدهٔ اي بود كه در سالهاي اخير با انتقال هفت راس از پارك ملي گلستان به مركز تحقيقاتي آينالو در اين منطقه حياتي دوباره به نسل آن بخشيده شده است.
جنگلهاي متراكم بلوط به همراه گونه‌هايي چون انار ، سيب و گلابي وحشي ، سماق، زرشك ، تمشك وزغال‌اخته وحشي با اقليم مرطوب، حكايت از غناي جنگلي اين منطقه دارد وميوه بومي و جنگلي قره‌قات نيز در جنگلهاي ارسباران به وفور يافت ميشود.
به دليل شرايط خاص و ويژهٔ اقليمي و جغرافيايي، منطقهٔ ارسباران از پوشش غني و متنوع گياهي و قارچي برخوردار است. از ميان دو هزار و ۴۰۰ گونه شناسايي شده در آذربايجان حدود هزار و ۴۰۰ گونه از مجموع آنها در جنگلهاي ارسباران زيست مي‌كند.
تقريباً هر آبادي در اين ديار نوعي نشان اختصاصي دارد كه مي‌توانند جاذبه گردشگري داشته باشد از درخت چنار كهنسال روستاي كوانق به قطر تقريبي سه متربا بيش از ۵۰۰ سال قدمتگرفته تا درخت سرو كهنسال وعجيب روستاي صومعه كه در تمام قسمت هاي تنه خود حتي شاخ هاي كوچك حالت پيچ خورده دارد كه از ساير درختان سرو ، متمايز است و درخت كهنسال بلوط در روستاي چريق كه از ديگر جاذبه هاي منطقه حفاظت شده ارسباران محسوب مي شوند.
ييلاقهاي متعدد در مناطق كوهستاني علاوه بر زيبايي طبيعي‌شان فرصت مناسبي براي مشاهده فرهنگ عشايري فراهم مي‌كنند. ييلاق ايل بسطاملو در مراتع بين روستاي شجاع آباد و قلعه بذ،چپرلي و آقداش از ديدني‌ترين ييلاقها هستند و زبان گفتاري مردم زبان تركي آذربايجاني است.
ارسباران محل زيست حدود ۲۳هزارو۵۰۰ كوچ نشين است كه عموماً فعاليت‌هاي اقتصادي ، دامداري، باغباني، زنبورداري و صنايع دستي دارند.
چشمه هاي آب گرم ارسباران در زمرهٔ جاذبه‌هاي گردشگري هستند كه اخيراً مورد توجه قرار گرفته به نحوي كه بزرگ ترين مجتمع آب درماني كشور را درخود جاي داده است.
از اين منطقه هرچه بگويم تمام شدني نيست چرا كه هنر قاليبافي در ارسباران بويژه بافت ورني، زنبور داري ، وجود معادن غني مس بخصوص مس سونگون با ذخيره قطعي حدود ۷۹۶ ميليون تن مس در رشد اقتصادي منطقه تاثير زيادي داشته است.
حال با اين توصيف آيا براي توسعه صنعت گردشگري اين منطقه غفلت نشده است ؟ با تامين و ايجاد زير ساختهاي لازم علاوه بر درآمد زايي براي مردم اين منطقه ميتوان صنعت گردشگري را در ارسباران رونق داد.
انتهاي پيام/ علي حيدري