برخی نام قدیم اهر را «میمند» دانسته‌اند؛ به گونه‌ای که در کتاب حدودالعالم در سال ۳۷۵ هجری این شهر بدین نام خوانده شده و منطقه‌ای آباد و پر رونق بوده است،برخی دیگر ریشه�" واژه�" اَه�'ر را در زبان عربی به معنای درخت «ون»یا«زبان گنجشک» دانسته‌اند که باتوجه به وجود انبوه این‌گونه درختان در پیرامون شهر، به این نام مشهور گشته‌است عده ای دیگر از مورخان نیز نام این شهر را ریشه در عقاید مذهبی آنان دانسته اند، چنانکه کلمه اهر از کلمه "هر" و "هور" که به معنای خورشید می باشد و نشان دهنده مذهب مهر و هور پرستی این منطقه دارد گرفته شده است. به نظر آنوبانینی اسامی مناطق وابسته به این شهر تایید کننده این موضوع می باشد؛ مناطق زیر موید مهر پرستی این مناطق در دوران قدیم می باشد.

در اوایل دوره�" اسلامی، اهر به جهت قرارگرفتن برسر راه تبریز-اردبیل، از شهرهای پررونق و آباد ایران به‌شمار می‌رفته‌است. فرمانروایان پیشتکین این شهر را پایتخت خود قرار داده بودند. پادشاهان صفوی به جهت قرارگرفتن آرامگاه شیخ شهاب‌الدین در اهر، به این شهر توجه بیش‌تری نشان می‌دادند و اهر را برای مدتی به‌عنوان حاکم‌نشین منطقه�" قره‌داغ برگزیده بودند در دوره�" قاجاریه عباس میرزا برای مدتی این شهر را مرکز فرماندهی خود علیه روس‌ها قرار داد. نیروی هوایی شوروی در شهریور ۱۳۲۰ خورشیدی، اهر و اغلب شهرهای آذربایجان را مورد هجوم قرار داد و در جریان این حمله شماری از اهالی این شهر کشته شدند

آرامگاه شیخ شهاب‌الدین اهری از عارفان سده�" هفتم هجری در پارک شیخ شهاب‌الدین شهر اهر قرار گرفته‌است. پیشینه�" این بنا که با شیوه اسلامی ساخته شده، به دوره�" شاه عباس یکم صفوی می‌رسد؛ البته برخی از بخش‌های تاریخی آن به پیش از این دوره و به‌طور عمده به دوره�" ایلخانان مربوط می‌شود.مساحت کل آرامگاه ۱۴۹۷ متر مربع شامل ایوان، خانقاه، غرفه‌ها، مسجد و مناره‌های متعدد است. در سال ۱۳۷۴ خورشیدی، موزه عرفان و ادب مشتمل بر سه سالن و یک صحن در بخش خانقاه آرامگاه شیخ شهاب‌الدین اهری تأسیس شده که اشیای تاریخی و عرفانی و نیز سنگ مزارهای تاریخی را در خود جای داده‌است

در گذشته، شهر اهر از سه محله تشکیل می شده است: کوی ساداتلو، کوی نخجوانلو و کوی باغبانلو. هر سه محله مسکونی بوده و در حد فاصل آنها باغات انبوهی وجود داشته است. آب شهر از چند قنات تامین می شده که در محله های مختلف شهر مانند قنات محله چلب‌وردی وجود داشته که امروزه تقریباً همه آنها از بین رفته است.

بازار اهر از شاخه‌های مختلفی تشکیل یافته و دارای ۴ بخش اصلی به نام‌های بازار جعفرقلی‌خان، بازار کفاشان، بازار نصیربیگ و راسته‌بازار است. این بازار در زمان رشیدالملک، حکمران وقت ارسباران مرمت شده‌است ،درحال حاضر از رونق خاصی در منطقه بر خوردار است

خانه�" تاریخی دکتر قاسم اهری از خانه‌های تاریخی اهر است که در خیابان حزب‌الله این شهر قرار گرفته‌است. این بنا از اتاق‌ها، سرسرا و نورگیرهای مختلفی شکل گرفته‌است. در سال ۱۳۸۴ خورشیدی، پارک قاسم اهری در جوار خانه تاریخی مذکور احداث شده‌است.

اهر را در گذشته نه چندان دور قبل ازتفکیک و ایجاد شهرستان ها و بخش های جدیددر منطقه، اهر ارسباران نیز می گفتند بطوریکه مکاتبات و مراسلات اداری واشخاص بانام« اهر ارسباران»انجام می شد

در تعریف کلی ارسباران یک ناحیه کوهستانی و جنگلی است که در شمال استان آذربایجان شرقی و جنوب رودخانه ارس واقع شده‌است این ناحیه سرزمین پهناوری است که از شمال به رود ارس و از مشرق به مشکین شهر و مغان و از جنوب به سراب و اوجان و از مغرب به مرند و تبریز محدود است که مرکزیت آن را شهر اهر را در بر می‌گیرد ،البته ارسباران عنوان جدیدی است و درگذشته به آن ناحیه «قره‌داغ» یا «قراجه‌داغ» می‌گفتند برخی از ساکنان منطقه  هنوز هم این لفظ را بکار می‌برند

ارسباران از عرصه‌های مهم جنگ‌های ایران و روس بوده‌ است. بخش مهمی از تدارکات و افراد قشون ایران از این نواحی تامین می‌شده ‌است. عطاالله خان (آتاخان) ایلخان شاهسون در جنگ مذکور سالیان دراز دررکاب عباس میرزای ولیعهد، قره‌داغ را به مرکز مقاومت با روس‌ها تبدیل کرده بود. ستار خان از سرداران جنبش مشروطه خواهی ایران، و ملقب به سردار ملی از مردم این ناحیه بوده است

مردم منطقه به زبان ترکی آذربایجانی سخن‌ می‌گویند،کشاورزی و دامداری دو قطب اقتصادی و تولیدی در این منطقه می‌باشد در کنار آن باغداری، دامپروری و زنبورداری نیز صورت می‌گیرد. فرش‌بافی، ورنی‌بافی، جاجیم‌بافی، گلیم‌بافی در روستاها و در بین عشایر رواج دارد.

با وجود منابع ومعادن غنی وپتانسیل های بالقوه فراوان در ارسباران ،متاسفانه هنوز این منطقه از رشد متناسب در مقایسه با سایر مناطق مشابه وهمجواربرخوردار نگردیده است .امید می رود با تلاش وپی گیری متولیان ومسئولین امر وهمکاری های همه جانبه ی مردم شاهد رشدوآبادانی بیش از پیش این خطه از میهن عزیز واسلامی مان باشیم.