در بخش درآمدهای نفتی باید عواملی همچون میزان تولید، حجم صادرات، مالیات بر فروش، قیمت نفت خام، حق مالکان را مورد توجه قرار داد. طی سالهای اخیر با وجود افزایش قیمت نفت اما شاهد روند صعودی هزینه‌ها در کشورهای عضو اوپک بویژه کشورهای خاورمیانه بوده‌ایم، بنابراین این کشورها نیازمند کسب درآمد بالاتری از فروش نفت خام هستند.   

                                                       
با توجه به افزایش هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی  کشورهای  عضو اوپک، میانگین قیمت سر به سر نفت برای کشورهای عضو اوپک که در سال ٢٠١٢  معادل ٩٨,٦٩ دلار در هر بشکه بود در سال ٢٠١٣ با هفت درصد افزایش به ١٠٥.٤١ دلار در هر بشکه رسید.

در سال ٢٠١٣، کمترین  قیمت سر به سر  نفت متعلق به  کشور قطر به میزان  ٥٨ دلار در هر بشکه و بیشترین قیمت متعلق به ایران با ١٤٤ دلار در هر بشکه بوده است. قابل توجه است که قیمت سر به سر نفت‌خام عربستان‌سعودی در سالهای ٢٠١٢ و٢٠١٣ به ترتیب معادل ٩٥ و ٩٨ دلار در هر بشکه بوده است که نزدیک ترین رقمها به میانگین قیمت سر به سر نفت کشورهای عضو اوپک طی دو سال گذشته است.

به گزارش مدیریت کل اوپک و روابط با مجامع انرژی، با توجه به قیمت سبد نفت اوپک در سال ٢٠١٣ که معادل ١٠٥,٨٩ دلار در هر بشکه بوده، اقتصاد کشورهای ایران، ونزوئلا، اکوادور، عراق، نیجریه و الجزایر با کسری تراز مالی روبرو بوده‌اند، در حالیکه کشورهای قطر، کویت، آنگولا، امارات متحده عربی و عربستان‌سعودی نیز دارای مازاد تراز مالی هستند.

جدول شماره ١ - قیمت سر به سر نفت کشورهای خاورمیانه عضو اوپک در سال ٢٠١٤

 source: compiled from "Regional Economic outlook update" may ٢٠١٣ ana IEA "oil market report" October ٢٠١٣

جدول شماره یک بیانگر پیش بینی قیمت سر به سر نفت کشورهای خاورمیانه عضو اوپک در سال ٢٠١٤ است که کمترین میزان همچنان متعلق به قطر با ٤٦ دلار و بیشترین میزان متعلق به ایران با ١٤٣ دلاراست.  مهمترین دلیل افزایش قیمت سر به سر نفت ایران طی سالهای اخیر، کاهش شدید صادرات بویژه صادرات نفت و فرآورده های نفتی بوده است. انتظار می‌رود قیمت سر به سر نفت عربستان سعودی از ٩٨ دلار در هر بشکه در سال ٢٠١٣ به ٨٨ دلار در هر بشکه در سال ٢٠١٤ کاهش یابد که این رقم بالاتر از قیمت نفت در بودجه سال جاری آن کشور است.   

قیمت نفت مصوب در بودجه کشورهای تولید کننده نفت

 درآمدهای حاصل از فروش نفت‌خام، برای کشورهای تولیدکننده نفت بویژه کشورهای عضو اوپک از اهمیت خاصی برخوردار است. کشورها در بودجه بندی خود تلاش می‌ کنند قیمت نفت خام را بگونه‌ای تعیین کنند که در صورت ایجاد نوسانات در قیمت نفت خام، دچار کسری بودجه و یا بحران مالی نشوند. از سوی دیگر قیمتهای مصوب بودجه کشورها خود یک شاخص خوبی از پیش‌بینی حداقلی قیمت نفت برای سال مورد نظر است .

جدول شماره ٢ در بردارنده آخرین تغییرات قیمت نفت در بودجه کشورهای تولید کننده نفت‌خام است. بسیاری از کشورهای صادر کننده نفت، قیمت نفت مصوب در بودجه کشورهای خود را با توجه به افزایش قیمت جهانی نفت، افزایش داده‌اند. قیمت نفت مصوب در بودجه کشورهای صادرکننده نفت در سال ٢٠١٢ بین ٣٧ تا ٩٥,٣٩ دلار برای هر بشکه بود، اما بیشتر کشورها بین ٦٥ الی ٨٥ دلار برای هر بشکه در نظر گرفته بودند، در حالیکه قیمت نفت مصوب در کشورهای صادرکننده نفت در سال ٢٠١٣ بین ٣٧ الی ١١١,٨ دلار برای هر بشکه در نظر گرفته شده بود، لکن بیشتر کشورها قیمت بین ٦٥ تا ٩٠ دلار را برای بودجه خود پیش‌بینی کردند. کمترین قیمت نفت مصوب در بودجه کشور الجزایر با ٣٧  دلار برای هر بشکه و بیشترین قیمت نفت مصوب در بودجه کشور نروژ با ١١١,٨ دلار برای هر بشکه در نظر گرفته شده بود.

جدول شماره ٢ - قیمت نفت مصوب در بودجه کشورهای تولیدکننده نفت ( دلار / بشکه)

 source: compiled from "Regional Economic outlook update" may ٢٠١٣ ana IEA "oil market report" October ٢٠١٣

قیمت نفت مصوب در بودجه کشورهای صادرکننده نفت در سال ٢٠١٤ بین ٦٠ الی ١٠٠  دلار در هر بشکه تعیین شده لکن اکثر کشورها قیمت بین٧٠ الی ٩٠  دلار در هر بشکه را برای بودجه خود پیش بینی کرده اند. کمترین قیمت نفت مصوب متعلق به ونزوئلا با ٦٠ دلار برای هر بشکه و بالاترین قیمت یعنی ١٠٠ دلار در هر بشکه به کشور ایران تعلق دارد.

کارشناسان اقتصادی معتقدند: به موازات افزایش قیمت نفت، برخی از کشورهای تولیدکننده نفت، هزینه های بودجه ای خود را افزایش داده‌اند، بنابراین نیازمند قیمت بالای نفت جهت برقراری تعادل در تراز بودجه خود هستند. قابل توجه است که نیاز کشورهای عضو اوپک به قیمت مناسب نفت برای برقراری تعادل در بودجه، بسیار متفاوت بوده و این مسئله اوپک را برای تجدیدنظر در سیاستهای تولید و عرضه نفت با مشکل روبرو کرده است .

عربستان سعودی

 عربستان سعودی بودجه سال ٢٠١٣(٣١ دسامبر ٢٠١٣ الی ٣١ دسامبر ٢٠١٤) خود را بر اساس قیمت نفت ٦٦ تا ٦٧ دلار در هر بشکه تعیین کرده بود ولی میانگین قیمت نفت عربستان سعودی در سال ٢٠١٣ معادل ١٠٩ دلار در هر بشکه تعیین شد. با توجه به افزایش قیمت نفت، عربستان سعودی در سال ٢٠١٣ با مازاد بودجه به میزان ٢٠٦ میلیارد ریال سعودی مواجه شد.
 
جدول شماره ٣، بودجه عربستان سعودی (میلیارد ریال سعودی)

 sorce:saudi royal -٢٣ December ٢٠١٣

رشد اقتصادی عربستان سعودی در سال ٢٠١٣ معادل ٣,٨ درصد افزایش یافت که سهم رشد بخش غیرنفتی بیشتر از بخش نفت بوده است. صادرات غیرنفتی عربستان سعودی در سال ٢٠١٣ با ٣.٩ درصد افزایش نسبت به سال ٢٠١٢ به ٥٢ میلیارد دلار بالغ شد. قابل توجه است که خالص دارایی خارجی عربستان سعودی نیز در نوامبر سال ٢٠١٣ به رکورد جدید ٧١٤ میلیارد دلار رسید. بانک مرکزی عربستان سعودی اعلام کرد، تراز تجاری آن کشور در سال ٢٠١٣ شاهد مازاد ٢١٤ میلیارد دلار بوده که ١٣,٣درصد نسبت به سال ٢٠١٢ کاهش یافته است.

دولت عربستان سعودی قصد دارد در سال ٢٠١٤ ، سیاستهای انبساطی خود را برای ایجاد اشتغال بیشتر و بالا بردن رفاه اجتماعی بویژه در بخش آموزش، سلامت و امنیت اجتماعی افزایش دهد. وزیر اقتصاد عربستان سعودی معتقد است، هزینه‌های دولت در امور زیربنایی می‌تواند تغییرات اساسی در اقتصاد آن کشور ایجاد کند که در این صورت بخش خصوصی فرصت فعالیتهای بیشتری را خواهد یافت.

بنابر پیش نویس بودجه، عربستان سعودی قصد دارد هزینه‌های خود را در سال ٢٠١٤ نسبت به سال ٢٠١٣ با افزایش ٤ درصدی به ٨٥٥ میلیارد ریال سعودی برساند، درحالی که انتظار می‌رود درآمد عربستان با٣,١ درصد افزایش به ٨٥٥ میلیارد ریال سعودی بالغ شود که در این صورت بودجه عربستان سعودی برای نخستین بار طی سالهای اخیر  شاهد مازاد بودجه نخواهد شد. قابل توجه است که طی سالهای اخیر هرگز ارقام پیش بینی شده در بودجه با ارقام واقعی قابل مقایسه نبوده و ارقام واقعی درآمدها و هزینه ها بسیار بیشتر از بودجه است.

دولت عربستان‌سعودی جزئیات بیشتری از نحوه بدست آوردن درآمدهای بودجه خود اعلام نکرده است ولی انتظار می رود همچون سالهای گذشته حدود ٨٥ الی ٩٠ درصد کل درآمدهای آن کشور از طریق فروش نفت حاصل شود. از طرف دیگر دولت عربستان سعودی، رقم مشخصی برای هر بشکه نفت در بودجه خود بیان نکرده است، لکن اقتصاددانان عربستان سعودی در ابتدای سال جاری با توجه به میانگین تولید ٩,٤ میلیون بشکه در روز و ارقام درآمدی پیش بینی شده در بودجه سال جاری آن کشور، پیش‌بینی کردند قیمت نفت در بودجه سال ٢٠١٤ عربستان‌سعودی حدود ٨١ دلار در هر بشکه خواهد بود، درحالیکه کارشناسان بانک جدوه عربستان سعودی در گزارش اخیر خود پیش‌بینی کرده‌اند که میانگین  روزانه تولید نفت عربستان سعودی در سال ٢٠١٤ به ٩.٧ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. با توجه به افزایش تولید نفت عربستان سعودی در سال جاری انتظار می رود قیمت نفت در بودجه عربستان سعودی کمتر از ٨٠ دلار در هر بشکه باشد.

منبع:شانا