سرمای زودرس موجب شده تا بسیاری از خانواده ها وسایل گرمازای خود را روشن کنند در نتیجه قاتل نامرئی در شبهای زمستانی بیدار و مترصد فرصتی است تا با استفاده از سهل انگاریها و  غفلتهای ناشی از عدم توجه به هشدار های ایمنی جان تعدادی از هموطنان و همشهریان را بگیرد ،در این میان و با آغاز فصل سرما  متأسفانه برخی از مصرف کنندگان گاز طبیعی به توصیه‌های ایمنی درباره استفاده صحیح از وسایل گاز سوز ،عدم نصب بخاری‌هاو آبگرمکن ها در محل‌های خطرناک مانند حمام‌ها و ...توجه نمی‌کنند و شاهد افزایش نگران‌کننده مرگ‌و میر‌های ناشی از گاز گرفتگی می شویم.

بنا به بررسی و اظهار نظر کارشناسان، به جز موارد انگشت شمار، در اغلب حوادث عامل اصلی سهل انگاری و غفلت خود قربانیان می باشند با اینکه بارها از سوی کارشناسان ایمنی در این خصوص هشدار داده شده است اما چون این قاتل پنهان غیر قابل حس و لمس و بی بو و بی رنگ است مردم کشنده بودن آنرا باور ندارند و به راحتی تسلیم و قربانی آن می شوند .در همین راستا و به منظور جلوگیری از وقوع حوادث ناگوار ناشی از گاز گرفتگی، سعی می شود تا هشدارهایی را که بارها گفته شده دوباره تکرار گردد تا شاید کمی از این غفلتها کاسته شود.

نکته مهمی که باید یادآوری کرد این است که به دلیل سرمای زودهنگام و بی موعدی که اکثر نقاط کشور را فرا گرفته است شاید شهروندان تصور کنند که برای استفاده چند ساعته و چند روزه از وسایل گرمازا نیازی به دقت و حساسیت در نصب آنها از جمله دودکش وجود نداشته باشد. در حالی که یک سهل انگاری کوچک می تواند سرنوشت تمام اعضای خانواده ی به خواب رفته را به جهان آخرت موکول کند.بنابراین لازم است تا شهروندان برای روشن کردن وسیله گرمازای منزل خود حتی برای مدت کوتاه و یک ساعته نکات ایمنی را رعایت نمایند و  هرگز از وسایل گازسوز بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد برای گرم کردن خانه استفاده نکنند. 

نکته دیگری که حایز اهمیت است اینکه به دلیل زودگذر بودن سردی هوا در این روزها عده ای از شهروندان بزرگترین اشتباه را مرتکب شده و از اجاق خوراک پزی و یا وسایل گرمازای بدون دودکش برای گرم کردن خانه و یا مغازه خود استفاده می کنند. که مع الاسف بیشترین قربانیان گازگرفتگی از جمله کسانی هستند که از وسایل گرمازای غیراستاندارد استفاده می نمایند. 

مونوکسید کربن پیر و جوان و کودک و باسواد و بی سواد نمی شناسد و قابلیت انتشارش در محیط بسیار زیاد است و به همین دلیل در تمامی نقاط مثلا یک اتاق اعم از بالا و پایین به سرعت متراکم می شود و چون هموگلوبین خون 300 برابر میل ترکیبی فوق العاده ای با این گاز نسبت به اکسیژن دارد وقتی این ترکیب صورت می گیرد اکسیژن دیگر به بافت ها نرسیده و سریعا باعث مسمومیت شده و سلسله عصبی را فلج و قدرت هرگونه اقدامی از مسموم سلب می کند و مسموم به نوعی به خواب و مرگ آرام تن در می‌ دهد . به طوریکه این گاز سمی اگر به میزان50ppm( پنج هزارم درصد یا 50 قسمت در میلیون )در هوای تنفسی محیط وجود داشته باشد اختلالات عصبی و علائم سردرد به همراه می آورد و میزان 800ppm از آن کافی است تا در عرض 2 تا 3 ساعت ساکنین یک منزل مسکونی را به کام مرگ فرو نشاند.  

لازم به ذکر است اگر چنانچه کسی با گاز منوکسید کربن دچار گاز گرفتگی و مسمومیت شده باشد بایستی سریعا او را از محیط آلوده به این گاز خارج کرده و در تماس با هوای آزاد گذاشت . در مسمومیت های شدید بایستی به مصدوم تنفس مصنوعی داده شود و چنانچه مقدور باشد تنفس با اکسیژن بر تنفس با هوای آزاد ارجحیت دارد.

برای آشنایی بیشتر مهمترین منابع و راه های تولید ویا باعث ایجاد گاز منواکسید کربن CO در منازل و ساختمان ها را به ترتیب ذیل ذکر می شود. 

1- استفاده از وسایل گازسوز و بدون گرمایش بدون دودکش

2- نقص در دودکش و نشت گاز به فضای مسکونی

3- استفاده از وسایل خوراک پزی جهت گرمایش

4- بکار گیری روشنایی گازی به مدت طولانی بخصوص در فضای بدون تهویه

5- ضعف در دودکش شومینه

6- معیوب بودن مشعل شوفاژ

7- آبگرمکن های دیواری و زمینی بویژه وقتی که دودکش مناسب ندارند

8- اتومبیل روشن در پارکینگ 

9- عدم تهویه درست و مناسب محیط

10- عدم تخلیه کامل گازهای مضر و جایگزینی هوای تازه

11- نقص فنی در وسایل گرمازا و نیم سوز بودن ذغال چوب

12- نقص فنی در شبکه تهویه و لوله کشی آبگرمکن ، بخاری و شومینه و غیره

حال که با این گاز قاتل آشنا شدیم بهتر است راههای پیشگیری و ایمنی با آنرا هم بشناسیم.

1- حتما از وسایل گرمازای استاندارد استفاده شود و قبل از استفاده از این وسایل توسط افراد متخصص بازبینی و سرویس شود .

2- تحت هر شرایطی عمل تهویه هوا را تسهیل کنید به عنوان مثال دریچه های باز کولر عمل مناسبی جهت تهویه هواست .

3- باز گذاشتن یک پنجره کوچک یا در به نحو مطمئن که بسته نشود راه حل مناسبی جهت تهویه هواست .

4- هرگز از بخاری های دستی برای گرم کردن هوای حمام استفاده نشود چون محیط حمام ها کوچک است و اکسیژن محیط نیز در اثر بخار آب به سطوح بالا رانده می شود و در نهایت بر اثر سوختن ناقص و ایجاد گاز CO مسمومیت قطعی خواهد بود .

5- در صورت استفاده از وسایل گرمازای دودکش دار حتما دودکش ها کاملا معاینه و بررسی شود. معمولا مسدود بودن دودکش های دیوار از عوامل مهم ایجاد مسمومیت و گازگرفتگی و به خطر افتادن جان افراد محسوب می گردد .

6- دودکش های غیر ثابت حتما کنترل شود . این دودکش ها باید از مواد غیر قابل اشتعال و گالوانیزه و زنگ نزن باشند و از مقاومت فیزیکی مناسبی برخوردار باشند .این نوع دودکش ها باید حتی الامکان کوتاه و مستقیم باشد و باید در حمل اتصالات کاملا محکم و غیر قابل نفوذ باشد .

7-مناسب ترین قطر دودکش برای تخلیه دود از وسیله گاز سوز به فضای خارج به اندازه خروجی دودکش خود وسیله گاز سوزمی باشد.

8- قدرت مکش دودکش ها هر چند وقت یک بار توسط سرویس کار و متخصص اهل فن بررسی شود .

9- برای جلوگیری از برگشت دود و گاز های مضر به داخل دودکش و در نهایت به داخل محیط که معمولا بر اثر گرفتگی و یا وزش باد بوجود می آید باید دودکش ها دارای هواکش مخصوص باشد و کلاهک آنها حد اقل 60 سانتیمتر از بلند ترین نقطه ساختمان بالاتر باشد .

10- دودکش ها بویژه در نورد شومینه ها هر سال بررسی و از دوده تمیز شود .

11- اتصالات دود کش ها و سرتاسر آن از هرگونه نقص و نشت گاز حفاظت شود .

12- استفاده مشترک از دودکش بسیار خطرناک است و دودکش های فلزی باید در مسیر خود با بست های مخصوص محکم شده باشد به نحوی که از جدا شدن اتصالات جلوگیری شود .

13- قطر دودکش طراحی آن ، مسیر عبور و …… باید با توجه به ظرفیت حرارتی محاسبه و اجرا شود .

14- از وسایل پخت و پز برای گرمایش استفاده نشود .

15- از کپسول های سفری و پیک نیکی در فضای داخلی و بسته استفاده نشود .

16- در فضای پارکینگ که بسته و فاقد تهویه است اتومبیل روشن نشود .

17- نفوذ محصولات احتراق خودرو به فضای داخل مسکونی خطرناک بوده و باید مراقبت شود .

18- در تبدیل سوخت مایع به گاز شهری حتما از سرویس کار ماهر و مجاز بهره گیری شود.

19- هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش استاندارد مجزا و مجهز به کلاهک باشد .

20- در هنگام ساخت و ساز از ریختن مصالح به داخل دودکش و مسدود کردن آن مراقبت کنید.

21-عبور دودکش از فضای داخلی و سقف کاذب حمام مجاز نمی باشد.

22- رنگ شعله آتش در وسایل گرمازا باید کاملا آبی باشد در غیر این صورت نقص در سیستم سوخت رسانی و یا فتیله دستگاه وجود دارد و باید سریعا نقص را برطرف نمود.

23- دودکش سرد در زمان روشن بودن وسیله گاز سوز نشانه عدم عبور دود و محصولات احتراق  از دود کش می باشد .

24- نصب وسایل گاز سوز پر مصرف مانند آبگرمکن فوری (دیواری)وپکیج در واحد های مسکونی یا غیر مسکونی که مساحت آنها کمتر از 60 متر مربع می باشد ممنوع است مگر آنکه هوای مورد نیاز جهت احتراق گاز مصرفی آنها از طریق دریچه دائمی که مستقیما به هوای آزاد راه داردتامین گردد.

امید است با رعایت موارد ایمنی و پیشگیری از راههای نفوذ این قاتل نامرئی  دیگر شاهد هیچ گونه مرگ خاموشی نباشیم.