چکیده: روابط بین انسان ها یکی از فرایندهای مهم و حیاتی زندگی بشر محسوب میشود. از همین رو روابط انسانی به یک موضوع مهم مطالعاتی با اهمیت در زندگی بشر تبدیل شده است. این موضوع در سطح سازمانها نمود بیشتری پیدا میکند چرا که نوع روابط در نهایت بر روی عملکرد سازمانی تاثیر میگذارد. در این مقاله به بیان تعریف،‌ اهمیت و مدیریت روابط انسانی مثبت گرا و ایجاد شبکه های انرژی مثبت گرا پرداخته شده است.
کلید واژگان: روابط انسانی مثبت گرا،‌ روانشناسی مثبت گرا،‌ شبکه های انرژی مثبت

روابط انسانی مثبت گرا
روابط انسانی جزء حیاتی و همیشگی زندگی سازمانی محسوب می¬شود به طوریکه چرخه فرایندهای سازمان اصولاً‌حول محور روابط بین افراد و واحدها و بخش های مختلف می چرخد. روابط انسانی مثبت و پویا باعث کاهش بسیاری از هزینه ها گردیده و به اثربخشی سازمان کمک می¬کند. در دهه اخیر، با الهام از روانشناسی مثبت گرا، پژوهشگران به دنبال شناسایی الگوها، فرآیندها و نتایج روابط انسانی مثبت بوده اند. روابط انسانی مثبت‌ به کسانی مربوط می شود که "منبع مولد غنی سازی، سر زندگی و یادگیری برای افراد و سازمان¬ها هستند" (داتون و راگینز، 2007، به نقل از کامرون، 2008: ترجمه رضا هویدا، محمد فروهر و عبدالرسول جمشیدیان،‌1390؛ انتشارات پیام علوی، اصفهان). روابط انسانی مثبت‌گرا بر روی سیستم هورومونی ، سیستم قلبی عروقی ، سیستم ایمنی بدن، سطح سلامت، بهروزی و ماهیت روابط اجتماعی تاثیر می گذارد. روابط اجتماعی مثبت‌گرا باعث بهبود عملکرد تیمی افزایش تعهد سازمانی، افزایش سطح انرژی، یادگیری مشارکتی، به¬کارگیری منابع، کاهش هزینه، صرفه‌جویی در زمان و توسعه سرمایه انسانی در سازمان شده همچنین، سطح عملکرد پروژه‌ها در سازمان را نیز افزایش می‌دهد (کامرون، 2008). یکی از مهمترین یافته¬های محققان در خصوص نقش روابط مثبت این است که یکی از مهمترین یافته‌های مرتبط با این تحقیق این است که به تبیین چرایی وقوع چنین نتایج مطلوبی می‌پردازد. مهمترین فرضیه این است که وقتی افراد عشق و محبت، حمایت و دلگرمی از دیگران دریافت می‌کنند نیازهای روانی و عاطفی‌شان ارضاء شده و احساس امنیت خاطر بیشتری پیدا می‌کنند و در نتیجه عملکردشان نیز افزایش خواهد یافت. نکته بسیار مهم مرتبط با این تحقیق این است که در مبادله روابط اجتماعی آنچه که افراد نثار دیگران می‌کنند بیشتر از آنچه که از دیگران به دست می‌آورند اثرات مثبت روابط اجتماعی را آشکار می‌سازد. اگر چه، پر واضح است که روابط مثبت‌ منافع جسمی، عاطفی و سلامت فیزیولوژیکی به همراه دارد این تحقیق نشان می‌دهدکه کمک به دیگران بیشتر باعث به دست آوردن اینگونه منافع می‌شود. بروز نوع دوستی ، همدردی و محبت ، بخشش و مهربانی مواد ضروری روابط انسانی مثبت‌گرا جهت به حداکثر رساندن بهروزی و عملکرد هستند.
شبکه‌های انرژی مثبت
تحقیق بارکر ، کراس و ووتن (2003) نشان داد که افراد را می‌توان به دو گروه "تولیدکننده انرژی مثبت " و یا "تولیدکننده انرژی منفی " تقسیم کرد که این تفاوت بین افراد می‌تواند نتایج بسیار مهمی در پی داشته باشد.تولیدکننده انرژی مثبت، سرزندگی و نشاط را در دیگران خلق و حمایت می‌کند، به افراد روحیه‌داده و باعث ترقی و تعالی آنها می‌شود. تعامل با این افراد کمک می‌کند تا دیگران احساس سرزندگی و انگیزش پیدا کنند. افراد تولیدکننده انرژی مثبت، خوش‌بین، مراقب، قابل اعتماد و فداکار هستند. تعامل با افراد مثبت ضمن ایجاد انرژی در افراد، خودش یک تجربه روحیه برانگیز است. تولیدکنندگان انرژی منفی، احساسات خوب و شور و اشتیاق افراد را تحلیل می‌برند، انرژی و توان افراد را تخلیه و باعث تضعیف آنها می‌شوند. این افراد کاری می‌کنند که دیگران احساس واماند‌گی و ناتوانی کنند. افراد تولیدکننده انرژی منفی، انتقادگر، غیرقابل انعطاف، خودخواه و غیرقابل اعتماد هستند (بارکر، کراس و بارکر، 2003).
نکته مهم این است که تولید انرژی مثبت در انحصار انسان¬های اجتماعی و خوش‌ مشرب نیست. مولد انرژی بودن یک ویژگی ذاتی نیست، بلکه قابل یادگیری است. از اینرو،‌ می¬توان آنرا بین افراد توسعه و رشد داد. افراد تولیدکننده انرژی مثبت با توانا ساختن افراد به داشتن عملکرد بهتر به سازمانشان سود می‌رسانند. مقایسه بین جایگاه افراد در شبکه‌های اطلاعات (چه کسی اطلاعات را از چه کسی بدست می‌آورد)، شبکه‌های نفوذ (چه کسی به دیگری نفوذ دارد) و شبکه‌های انرژی مثبت (چه کسی به دیگری انرژی می‌دهد) نشان می‌دهد که موقعیت افراد در شبکه‌های انرژی نسبت به جایگاه افراد در شبکه‌های اطلاعات و شبکه‌های نفوذ، پیش‌بینی‌کننده بهتری از موفقیت می‌باشد (بارکر، 2004؛ به نقل از کامرون، 2008) بارکر و همکاران (2003) دریافتند درجه¬ای که شخص در یک شبکه اجتماعی توسط همکاران به عنوان یک شخص انرژی بخش در نظر گرفته می¬شود، نسبت به قرار گرفتن در مرکز شبکه اطلاعات سازمان پیش بینی کننده بهتری از عملکرد فرد است. کاشیرا و لابو (2008) نیز نشان دادند کارکنان تلاش می¬کنند تا از افراد کاهنده انرژی اجتناب کنند، حتی اگر به کمک و اطلاعات آنها نیاز داشته باشند. تولیدکننده انرژی مثبت بودن افراد، احتمال موفقیت آنها را تا چهار برابر بیشتر از زمانی که در مرکز شبکه‌های اطلاعات یا نفوذ قرار دارند بالا می‌برد همچین این موفقیت به کسانی که با او در ارتباط هستند نیز سرایت می‌کند (بارکر، کراس و ووتن، 2003). باکر نشان داد سازمان¬های با عملکرد بالا نسبت به سازمان¬های با عملکرد متوسط، سه برابر بیشتر تولیدکنندگان انرژی مثبت در اختیار دارند. روابط میان ‌فردی قوی، هماهنگی و همکاری میان کارکنان و اثربخشی کار همه تحت تأثیر کسانی است که انرژی مثبت از خود ساطع می‌کنند (کراس، بارکر، و پارکر، 2003).

رهبری افراد ایجاد کننده انرژی مثبت در کار
رهبران نه تنها خودشان می‌توانند یک منبع انرژی مثبت باشند بلکه می‌توانند افراد تولیدکننده انرژی مثبت در محیط کار را شناسایی کرده، پاداش داده و حمایت کنند. تولیدکنندگان انرژی مثبت می‌توانند با قرار گرفتن در نقش¬ها و وظایفی که به دیگران امکان ارتباط برقرار کردن به آنها را می‌دهد، عملکرد طیف وسیعی از کارکنان را افزایش دهند. همچنین، می‌توان از افراد تولیدکننده انرژی مثبت خواست به هدایت و مربی‌گری سایر کارکنان بپردازند. از سوی دیگر، با کارکنان تولیدکننده انرژی منفی که به خاطر استعداد یا تجربه مورد نیاز سازمان هستند در عین حال، نقش سیاه چاله را در سازمان ایفا می‌کنند با استفاده از مراحل چهارگانه زیر بهترین برخورد را می‌توان با آنها صورت داد (کامرون، 2008):
گام اول شامل ارائه بازخورد مستقیم و صادقانه با توجه به رفتارهای ضد اجتماعی و نشان دادن تأثیر این رفتارها در سازمان به اینگونه افراد است. بیشتر افراد نسبت به بازخورد معتبری که هدفش کمک به آنها و سازمان باشد واکنش مثبت نشان می‌دهند.اگر این مرحله کارساز نبود گام دوم شامل فراهم‌سازی زمینه رشد افرد است. اغلب افراد تولیدکننده انرژی منفی نسبت به رفتارها و عواطف جایگزین بی‌اطلاع هستند. در این مورد مربی‌گری و آموزش می تواند کارساز باشد. اگر فراهم‌سازی در زمینه رشد هم جواب نداد به منظور کاستن اثر انرژی اینگونه افراد، آنها را در موقعیت‌های حاشیه‌ای یا نقش¬های فنی قرار می‌دهیم. به این معنی که افراد تولیدکننده انرژی منفی را به موقعیت‌های پیرامونی سوق می‌دهیم و به عبارت دیگر، فرصت اینکه بخواهند در یک موقعیت مرکزی قرار بگیرند را از آنها صلب می‌کنیم. در موارد بسیار نادر اگر هیچ یک از این مراحل ذکر شده مؤثر نبود است، ممکن است شخص نیاز داشته باشد تا رشد و شکوفایی خود را در مکان‌های دیگری جست و جو کند.

نتیجه گیری
در این مقاله به شکل مختصر به تعریف و بیان فواید روابط مثبت گرا و اهمیت آن در محیط کار پرداخته شد. همچنین نکات پژوهشی جالب توجهی نیز در خصوص شبکه های انرژی در محیط کار و نقش و تاثیر آن بر روی تسهیم دانش و اطلاعات اشاره گردید. روابط جزء‌حیاتی و اجتناب ناپذیر زندگی سازمانی محسوب می¬شود و از اینرو بخش عمده ای از موفقیت سازمان در گرو نوع روابط بین افراد نهفته شده است. روابط مثبت ضمن اینکه برای خود افراد سودمند است باعث بهبود فرایندهای سازمانی گردد و به همین جهت مطالعه آن در محیط کار از اهمیت بسزایی برخور دار است. همچنین، اشاره شد که سازمان¬های با عملکرد بالا بیشتر سازمان¬هایی هستند که افراد پر انرژی در اختیار دارند، از اینرو توجه به روابط انسانی مثبت گرا جهت بهبود و افزایش عملکرد یک امر حیاتی محسوب می¬شود.

منابع: در دفتر جمله موجود است.
ماهنامه صنعت خودرو. شماره 180. دی ماه 1390 صص. 29- 32به نقل ازمدیر یار